Đầu tháng 3/2005 chúng tôi lại có dịp về cửa Bến Lội, Bình Châu. Cửa biển và luồng lạch vẫn cạn, ghe tàu ra vào vẫn rất khó khăn. Thi thoảng vài 3 chiếc ghe gầm rú kéo nhau vượt cửa Bến Lội ra khơi. Như vậy, đã trễ 4 tháng kể từ ngày triển khai kế hoạch nạo vét cửa Bến Lội mà công trình vẫn chưa được nghiệm thu vì “cửa chưa thông mà luồng chưa thoáng”.
Ngày 30/6/2004, UBND tỉnh BR-VT ký quyết định phê duyệt dự án nạo vét cửa Bến Lội, Bình Châu. Ban Quản lý nâng cấp cải tạo công trình giao thông thuộc Sở GT-VT BR-VT được giao làm chủ đầu tư.
Theo thiết kế, công trình có tổng chiều dài toàn tuyến là 1.215 m, chuẩn tắc luồng rộng 26m, sâu 2,2m, độ dốc mái 7m, khối lượng nạo vét gần 129 ngàn m3 cát. Công trình có tổng mức đầu tư 3,9 tỷ đồng bằng nguồn vốn sự nghiệp giao thông năm 2004.
Để việc cập tàu trú bão và bốc dỡ hàng hóa của ngư dân thêm thuận lợi, thiết kế sau đó được điều chỉnh mở rộng thêm phần bụng luồng với tổng khối lượng nạo vét bổ sung là 14 ngàn m3.
Ngày 20/8/2004, đơn vị trúng thầu thi công nạo vét cửa Bến Lội, Bình Châu là Cty TNHH Sài Gòn, sau đó Cty này lại giao cho Cty TNHH Minh Thảo, BR-VT trực tiếp thi công.
Theo kế hoạch, thời gian thi công nạo vét là 60 ngày (tức cuối tháng 10/2004 công trình phải hoàn thành). Nhưng tới cuối tháng 10/2004 phần cửa luồng Bến Lội ra biển, không thể đạt độ sâu theo thiết kế bởi hút cát tới đâu thì cát bồi lấp tới đó. Ghe tàu ra vào cửa Bến Lội vẫn bị mắc cạn. Phóng viên báo Tiền Phong cũng đã có mặt ở Bình Châu để tìm hiểu sự việc.
Ông Trần Tỷ, trú tổ 9, ấp Thanh Bình, trưởng vạn Ngư nghiệp Bình Châu cho biết: Luồng Bến Lội rộng tới 50 m, bà con thoải mái đậu ghe, nay nạo vét luồng sâu thêm 2 mét, rộng 26 mét, ghe đậu 2 bên chỉ còn lối nhỏ giữa.
Do vách luồng khá dốc khi thủy triều xuống mũi ghe đậu ghếch lên, khi thủy chiều lên phần đuôi ở phía thấp đã bị nước tràn vào gây chìm. Nạo vét luồng lợi đâu chưa thấy “nhưng lợi bất cập hại” đã thấy rõ, đã có mấy chiếc ghe bị chìm. Hiện ghe ra vào luồng Bến Lội vẫn bị mắc cạn ở cửa biển như khi chưa nạo vét?
Đứng trước thực trạng này, tháng 11/2004 chủ đầu tư đi thị sát thực tế và đã thống nhất phương án “đóng cửa mới mở cửa cũ”. Ngày 10/1/2005, UBND tỉnh BR-VT có văn bản chấp thuận cho Sở GT-VT đóng cửa luồng đang thi công, mở cửa luồng khác để lấy lối cho tàu thuyền ra vào Bến Lội.
Phương án 2 triển khai gần xong thì những bất cập lại bộc lộ: Nước triều mạnh hơn nước trong luồng đổ ra nên liên tục đẩy cát ngoài biển vào bồi lấp. Sau 20 ngày đêm thi công xúc hút khoảng 50 ngàn m3 cát khơi luồng nhưng cuối cùng vẫn là “dã tràng xe cát”. Do thực hiện quá chậm so với kế hoạch, nên xe máy, cần cẩu, tàu hút cát lại hì hục ngày đêm khơi dòng nhằm khơi thông cửa Bến Lội.
Cty TNHH Minh Thảo đã tập trung tổng lực phương tiện, cố sức “mở đường máu” nhưng mùa gió chướng cứ vét cát tới đâu cát lại đùn ra tới đó. Sức người, sức máy không thắng nổi thiên nhiên, các phương tiện cơ giới của Minh Nhật đành thúc thủ.
Theo Cty TNHH Minh Nhật, tới tháng 2 âm lịch bớt gió họ sẽ tập trung tối đa nhân lực và phương tiện quyết tâm bằng mọi giá hoàn tất nạo vét cửa Bến Lội để lấy chữ tín. Chúng tôi được biết, kế hoạch nạo vét luồng Bến Lội là 60 ngày nhưng nay đã kéo dài tới 180 ngày và đã bỏ vào đây gần 4 tỷ đồng mà vẫn chưa xong.
4 tỷ đồng ngân sách bỏ ra duy tu, nạo vét cửa Bến Lội có nguy cơ chỉ vài tháng sau số tiền này sẽ trôi theo dòng cát. Bến Lội lại sa bồi như cũ và điệp khúc ghe tàu gầm rú kéo nhau vượt cạn trên cửa sông Bến Lội lại tiếp diễn.
Dự án chỉnh trị cửa Bến Lội liệu đến bao giờ ?
Theo lãnh đạo Sở GT-VT BR-VT muốn nạo vét thành công cửa Bến Lội phải có phương án chỉnh trị cửa Bến Lội bằng một kè chắn sóng. Chúng tôi được biết UBND BR-VT cũng đã lập dự án chỉnh trị Bến Lội. Tổng dự án đầu tư này trị giá trên 100 tỷ đồng mà nạo vét Bến Lội chỉ là giải pháp tình thế.
Tuy nhiên, không một chuyên gia nào đảm bảo chắc chắn rằng 100 tỷ đồng bỏ ra chỉnh trị Bến Lội sẽ thông luồng được mấy năm và lại bị sa bồi hoàn toàn. Theo tính toán việc duy tu Bến Lội mỗi năm cũng “xơi” 2 tỷ đồng, lớn hơn cả số tiền thuế thu được ở Bình Châu.
Chính những hạn chế trên đã đặt lên bàn lãnh đạo tỉnh BR-VT một bài toán khó. 100 tỷ đồng không khéo sẽ lại trôi theo dòng cát khi mà sông Chùa, con sông tự nhiên có tác dụng đẩy sa bồi ra ngoài đã bị ngăn lại không chảy ra cửa Bến Lội nữa?
