 |
| Đại sứ Ngô Quang Xuân |
“Các nước đàm phán với mình, họ luôn muốn đạt mục tiêu cao nhất, và họ nhiều chiến thuật, thủ thuật lắm - Đại sứ Xuân kể về những vòng đàm phán cuối cùng - Có những cái song phương có thể giải quyết với nhau. Nhưng có cái song phương, một mình họ sẽ không giải quyết được với Việt Nam nên họ hợp tác nhau lại, mà chỗ này song phương và đa phương khác nhau.
Thêm nữa, tôi cũng đang nghi ngờ, là liệu người ta có phân công nhau để ép Việt Nam không? Tôi nghĩ là có. Anh A ép Việt Nam về viễn thông, anh B ép Việt Nam vấn đề ngân hàng, anh C ép Việt Nam vấn đề vận tải... Đây là cái liên minh trong đàm phán, và thông đồng với nhau để đàm phán”.
“Phút 89 của trận đấu, vẫn còn rất căng thẳng” - Đại sứ Xuân kể tiếp - “Mọi người đều hy vọng từ thứ Hai, ngày 9 đến thứ Sáu, ngày 13/10/2006 mọi việc được giải quyết xong. Nhưng vẫn còn lại vấn đề cuối cùng là vận tải biển.
Thụy Sĩ cương quyết yêu cầu gắn vận tải biển với Quy chế tối huệ quốc (MFN) để đưa vào nội dung đàm phán, buộc Việt Nam phải công nhận vận tải biển theo tiêu chẩn MFN. Vấn đề họ đưa ra là rất khó để Việt Nam chấp nhận, vì nó cực kỳ tế nhị và phức tạp.
Là nước không có bờ biển nhưng Thụy Sĩ sở hữu những đội thương thuyền mạnh; đồng thời hầu hết các hãng tàu biển xuyên quốc gia của thế giới đều có trụ sở tại đây nên lợi ích về vận tải biển mà Thụy Sĩ có thể tận dụng được khi Việt Nam mở thị trường này là rất lớn.
Mặc dù Việt Nam đã thoả thuận được nội dung với Mỹ, EU và tất cả đối tác về vận tải biển. Nhưng riêng Thụy Sĩ lại không đồng ý phương án đó và họ muốn phương án cao hơn.
Vì chuyện này mà suốt cả ngày hôm đó diễn ra những cuộc vận động tổng lực. Tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao gặp Đại sứ Thụy Sĩ; Tại Thụy Sĩ, Đại sứ Việt Nam gặp Bộ Kinh tế nước này. Ở Geneve, tôi gặp đại diện đoàn đàm phán WTO của các nước, rồi cả Ban thư ký WTO cũng vận động.
Các nước sau khi đã thoả thuận với Việt Nam lại quay sang giúp Việt Nam vận động Thụy Sĩ. Nhưng mãi đến 5 giờ kém 15 phút chiều 13/10 vẫn không xong. Đoàn Việt Nam thấy hỏng rồi. Cả ở Hà Nội cũng thấy không xong rồi. Vì thứ Bảy các đoàn về nước hết, nếu Thụy Sĩ trì kéo đến thứ Hai tuần sau thì chỉ còn mỗi phái đoàn Việt Nam.
Tôi thấy thực sự là khó. Ông Tổng giám đốc WTO Pascal Lamy theo dõi từng phút cuộc đàm phán này. Ông ấy cũng vận động tất cả các bên, gọi điện cho các lãnh đạo của Thụy Sĩ, huy động tất cả các khâu cùng tác động vào. Cũng rất may là chúng ta đang kỷ niệm 35 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Thụy Sĩ nên có nhiều yếu tố để tác động.
Trong lúc chúng ta đang thất vọng thì Thụy Sĩ bất ngờ tuyên bố kết thúc đàm phán với Việt Nam và đồng ý với phương án mà Việt Nam đã thỏa thuận được với các đối tác khác.
Trong vòng mấy phút sau đó, ông Eirik Glen - Chủ tịch Ban công tác đàm phán gia nhập WTO của Việt Nam - cùng tất cả các đối tác quyết định thông qua luôn và kết thúc quá trình đàm phán tại đây. Những sự kiện tiếp theo đó chỉ còn là vấn đề thủ tục”.
“Đêm 13/10, phải nói là vui mừng nhất, chúng tôi về trụ sở Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Geneve mở Champagne uống và ngồi nói chuyện thâu đêm suốt sáng. Tôi có cảm giác mình đang mang vác rất nặng bỗng nhiên nó đi đâu cả…”.
Vị đại sứ nhiều trải nghiệm này vẫn còn nguyên cảm giác ngất ngây của thời khắc mà ông cho là tuyệt diệu: Việt Nam vượt qua rào cản cuối cùng để đặt chân vào ngưỡng cửa WTO sau 11 năm ròng đàm phán.
