Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Sinh Hùng nêu rõ như vậy khi thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hải quan tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách,
Các nội dung được sửa đổi, bổ sung gồm nhiệm vụ của cơ quan hải quan, thủ tục hải quan, nguyên tắc kiểm tra hải quan, các hình thức kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa, địa điểm làm thủ tục hải quan, khai hải quan, trách nhiệm quyền hạn của các bên khi tham gia thủ tục hải quan, kiểm tra sau thông quan.
Hầu hết các đại biểu nhất trí với nguyên tắc tiến hành thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan (Điều 15) tại dự án Luật quy định về việc Kiểm tra hải quan được thực hiện trên cơ sở phân tích thông tin, đánh giá khả năng vi phạm pháp luật hải quan và được giới hạn ở mức vừa đủ để vừa đảm bảo quản lý nhà nước về hải quan vừa hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp phải kiểm tra hải quan.
Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị không nên quy định "...được giới hạn ở mức vừa đủ", vì quy định như vậy không rõ ràng, dễ tùy tiện trong quan hệ giữa công chức hải quan với các doanh nghiệp và cần thể hiện lại theo hướng được giới hạn ở mức bảo đảm hạn chế thấp nhất rủi ro trong quản lý hải quan.
Về thời hạn khai, nộp tờ khai hải quan, Luật hiện hành quy định chưa rõ về quyền của người khai hải quan được khai và nộp tờ khai hải quan trước khi hàng đến cửa khẩu.
Để quy định này được rõ hơn, minh bạch hơn, dự án Luật quy định cụ thể: Hàng hóa xuất nhập khẩu được thực hiện trước hoặc trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hàng hóa đến cửa khẩu; tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký.
Hàng hóa xuất nhập khẩu được thực hiện chậm nhất là 8 giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh; tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký.
Đa số ý kiến nhất trí cho phép doanh nghiệp khai và nộp hồ sơ hải quan trước khi hàng hóa đến cửa khẩu đối với hàng nhập khẩu hoặc sớm hơn 8 giờ đối với hàng hóa xuất khẩu để tạo điều kiện chủ động, thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và cũng là thông lệ trên thế giới.
Ông Nguyễn Đức Kiên, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế và ngân sách của Quốc hội cho rằng, quy định như trong dự án Luật cần rõ ràng, mạch lạc hơn và làm rõ 2 thời điểm đăng ký tờ khai hải quan, thời điểm khai và nộp hồ sơ hải quan.
Trường hợp quy định bổ sung (như khoản 1-Điều 18), nếu doanh nghiệp khai và nộp hồ sơ hải quan trước khi hàng hóa đến cửa khẩu từ 13-15 ngày thì chỉ còn 2 ngày hoặc không còn ngày nào trước khi hàng hóa đến cửa khẩu, sẽ khó hơn cho doanh nghiệp.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Sinh Hùng, quy định này đã tạo thuận lợi về thời gian để người xuất khẩu, nhập khẩu chủ động trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, so với cam kết quốc tế về thực hiện chuẩn mực Công ước Kyoto thì còn thiếu quy định về việc người khai hải quan được khai và nộp tờ khai hải quan trước khi hàng hóa đến cửa khẩu.
Để nội luật hoá Công ước Kyoto này và tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người khai hải quan, dự án Luật bổ sung quy định về việc cho phép người khai hải quan được khai trước khi hàng đến và quy định rõ thời gian có hiệu lực của tờ khai đăng ký. Về kiểm tra thực tế hàng hóa, có ý kiến đề nghị giữ quy định loại hàng hóa miễn kiểm tra thực tế và loại hàng hóa phải kiểm tra thực tế.
Đối với loại hàng hóa phải kiểm tra thực tế thì áp dụng kiểm tra xác suất, theo đó ngoài loại hàng hóa đặc thù, nhạy cảm phải kiểm tra 100%, còn lại kiểm tra 5% hoặc 10%.
Quy định gắn với trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp khi kê khai và cũng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, đầu tư nước ngoài, đồng thời hạn chế sự vận dụng tùy tiện, dẫn tới tiêu cực trong ngành Hải quan.
Các đại biểu đều cho rằng từ khi thực hiện Luật hải quan, việc kiểm tra thực tế hàng hóa xuất nhập khẩu đã có sự cải tiến, chuyển từ việc kiểm tra toàn bộ sang kiểm tra theo mức độ khác nhau, nhờ đó thời gian thông quan hàng hóa nhanh hơn.
Hầu hết hàng hóa xuất nhập khẩu được thông quan trong ngày, hạn chế ách tắc tại cửa khẩu, chứng từ trong hồ sơ hải quan được giảm bớt, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
