Việt Nam tham gia CPTPP: Lo cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Cạnh tranh có đi, có lại

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho hay, so với 11 nước tham gia, Việt Nam là nước có trình độ thấp nhất, thu nhập bình quân đầu người thấp nhất tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Vì vậy, các nước đã dành cho Việt Nam linh hoạt trong quá trình đàm phán.

Theo ông Thái, ngoài lĩnh vực hàng hóa thì nhiều lĩnh vực khác có cơ hội cho Việt Nam như: dịch vụ, đầu tư, mua sắm công của các nước.

Ngoài ra nếu triển khai hiệu quả còn có lợi ích khác như lợi ích từ phi thuế quan. Đơn cử như thời gian trung bình để một nước công nhận một mặt hàng tuân thủ quy định đối với nước trong FTA giảm 3 lần so với nước không có FTA. Ví dụ ta xuất khẩu quả thanh long mất nhiều năm để thuyết phục các nước quả thanh long của ta an toàn, nhưng nếu đã có hệ thống thông qua tiêu chuẩn của FTA thì việc xuất khẩu sẽ thuận lợi hơn.

Về việc khi các nước giảm thuế cho hàng hóa Việt Nam xuống còn 0% thì Việt Nam sẽ phải mở cửa thế nào? Ông Thái cho rằng, đây là quan hệ 2 chiều. Bên cạnh việc doanh nghiệp Việt có được khi mở rộng thị trường ở các nước thì ta cũng phải  đối đầu cạnh tranh ở mức cao hơn. Lĩnh vực dự kiến có cạnh tranh lớn là ngành chăn nuôi, đặc biệt thịt gà, thịt lợn. Tuy nhiên, ta có bước chuẩn bị khá lâu, đã mở cửa cho đối thủ của ta như ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia…

Về chuẩn bị của doanh nghiệp, có những diễn biến thậm chí các nhà nghiên cứu cũng không đánh giá được hết. Đơn cử như khi chúng ta tham gia FTA giữa ASEAN và New Zealand, nhiều người nói trong ngành sữa Việt Nam không thể cạnh tranh với Úc, New Zealand, hai nước có khả năng cạnh tranh cao nhất thế giới về sản xuất sữa. Nhiều nhà nghiên cứu cũng nói khi chúng ta đưa thuế về 0% sẽ khiến ngành sữa trong nước chết. Nhưng thực tế, ngành sữa Việt Nam đã vươn lên tầm khu vực và quốc tế những năm gần đây.

 “Có một nhóm doanh nghiệp được xác định ở thế yếu so với nhóm doanh nghiệp khác trong cạnh tranh quốc tế là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là nhóm cần đặc biệt ưu tiên ”, ông Thái nói.

Cạnh tranh tài chính, viễn thông sẽ gia tăng

Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 9/3 cho hay, việc tham gia CPTPP sẽ bổ sung động lực cho mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư và xuất khẩu của Việt Nam. “Ngay cả khi dựa trên những giả định khiêm tốn thì Hiệp định CPTPP dự kiến cũng sẽ góp phần làm tăng thêm 1,1% GDP tính đến thời điểm 2030. Với thêm giả định tăng năng suất khiêm tốn, CPTPP sẽ góp phần làm GDP tăng thêm 3,5%”, ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết.

Theo WB, hiệp định dự kiến sẽ mang lại lợi ích cho mọi nhóm thu nhập, nhưng những lao động có tay nghề cao và thuộc nhóm có thu nhập 60% từ trên xuống sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. Các doanh nghiệp tư nhân trong nước có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Nhờ vậy khuyến khích phát triển khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về dài hạn, lợi ích của Việt Nam không chỉ là tăng xuất khẩu mà còn bao gồm tăng hàm lượng công nghệ của hàng xuất khẩu. Đầu tư tăng nhờ các lợi ích tiềm năng của CPTPP có thể làm cho xuất khẩu ít phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu hơn, thay vào đó sẽ dựa nhiều hơn vào chuỗi cung ứng trong nước để khắc phục các hạn chế của quy tắc xuất xứ. Dự kiến sẽ có sự chuyển hướng dòng vốn đầu tư nước ngoài mạnh hơn sang các ngành công nghiệp thượng nguồn của các ngành được hưởng lợi nhiều như dệt, may mặc và da để tận dụng CPTPP.

“Việc FDI tăng lên trong các ngành công nghiệp thượng nguồn không phải là không đi kèm chi phí, do vậy Việt Nam cần đưa ra những chính sách khôn ngoan để lựa chọn công nghệ tiên tiến và dòng vốn FDI thân thiện với môi trường để tối ưu hóa tác động của hiệp định này”, WB khuyến cáo.

Theo ông Sebastian Eckardt, chuyên gia Kinh tế WB tại Việt Nam, việc thực hiện các cam kết trong CPTPP sẽ thúc đẩy hơn nữa minh bạch hóa và xây dựng thể chế hiện đại tại Việt Nam. CPTPP dự kiến sẽ thúc đẩy cải cách trong các lĩnh vực như quản lý cạnh tranh, dịch vụ. Cụ thể là các dịch vụ tài chính, viễn thông, và gia nhập tạm thời của các nhà cung cấp dịch vụ, hải quan, thương mại điện tử, môi trường, mua sắm của chính phủ, sở hữu trí tuệ, đầu tư, tiêu chuẩn lao động, pháp lý, thâm nhập thị trường hàng hóa, quy tắc xuất xứ, các biện pháp phi thuế quan, khắc phục thương mai…