>> Một học sinh giỏi lớp năm là đối tượng thi hành án
Chị Hà Thị Thanh Thúy kiện vợ chồng anh chị Nguyễn Văn Thái - Trương Thị Hằng ra tòa, để tranh chấp quyền được nuôi cháu Hà Nguyễn Nhật Nam. Nhiều người cho rằng đây là một tình huống pháp lý hy hữu, khó giải quyết. Xin cho biết ý kiến của luật sư?
Theo tôi, đây là tình huống không khó về mặt pháp lý. Cái khó là giải quyết sao cho đạt tình. Trong vụ án này, cả chị Thúy và anh chị Thái - Hằng không có động cơ xấu (như nuôi cháu để bóc lột sức lao động hoặc có những lạm dụng trái pháp luật khác), họ đều xuất phát từ việc muốn được tiếp tục chăm sóc, yêu thương cháu. Theo tôi, tình cảm của cả bên nguyên và bên bị đều rất đáng trân trọng.
Cấp tòa sơ thẩm có căn cứ khi tuyên cho chị Thúy được quyền nuôi cháu Nam?
Xét các thủ tục pháp lý về việc nhận con nuôi, chị Thúy chính là mẹ nuôi của cháu Nam. Trên thực tế, chị Thúy đón cháu từ Bệnh viện Từ Dũ khi còn đỏ hỏn, nuôi đến khi cháu gần được hai tuổi. Đây là thời kỳ vất vả nhất trong việc nuôi trẻ nhỏ.
Suốt thời gian cách ly cháu vì đi học nghề, rồi di chuyển chỗ ở, chị Thúy vẫn quan tâm, dành tình cảm và cả vật chất cho cháu. Theo tôi, TAND huyện Châu Đức (Bà Rịa - Vũng Tàu) áp dụng Bộ luật Dân sự và Luật Hôn nhân & Gia đình để ra bản án là có căn cứ.
Tuy nhiên, thời gian anh chị Thái - Hằng nuôi cháu cũng không phải ngắn. Tính đến năm 2003, khi bắt đầu xảy ra tranh chấp về quyền được nuôi cháu Nam, anh chị Thái - Hằng nuôi cháu được hơn ba năm...
Đây chính là thời kỳ cháu Nam hình thành ý thức, tình cảm. Tiếc rằng thời gian này chị Thúy lại không thực hiện được đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mẹ nuôi. Người thay thế chính là anh chị Thái - Hằng.
Việc nảy nở tình cảm, rồi ngày càng khăng khít, ngày càng sâu nặng giữa anh chị Thái - Hằng với cháu Nam và ngược lại, là điều đương nhiên. Có thể thấy, anh chị Thái - Hằng đã tạo cho cháu điều kiện tốt để cháu phát triển. Bằng chứng cháu đang có thể chất tốt và là học sinh giỏi...
Như vậy, việc tước quyền được nuôi cháu Nam của anh chị Thái - Hằng, phải chăng cũng là không thỏa đáng?
Như trên tôi đã phát biểu, nếu xét về tình, đây là tình huống rất khó giải quyết. Theo tôi, trong trường hợp này, còn một đối tượng rất quan trọng để các cơ quan tiến hành tố tụng lắng nghe ý kiến trước khi đưa ra phán quyết. Đó chính là cháu Nam. Qua tham khảo các bản án và các quyết định tố tụng trong vụ án này, tôi thấy ý kiến của cháu Nam chưa được xem xét đến.
Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, hiện tại cháu Nam rất muốn được ở cùng bố Thái, mẹ Hằng. Vậy theo quy định pháp luật, tòa án có buộc phải xem xét ý kiến của cháu khi giải quyết vụ án?
Luật Hôn nhân & Gia đình cũng như các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định cụ thể phải xét nguyện vọng của đứa trẻ khi giải quyết tranh chấp con nuôi (chỉ bắt buộc trong việc giải quyết nuôi con sau ly hôn, nếu đứa trẻ đủ chín tuổi trở lên).
Tuy nhiên, theo tôi để giải quyết vụ án này, không thể bỏ qua "Công ước của Liên Hiệp Quốc về quyền của Trẻ em" (gọi tắt là Công ước) mà nước ta đã tham gia.
Luật sư có thể nêu một số quy định cụ thể của Công ước có thể áp dụng để giải quyết vụ án này?
Điều 3 Công ước quy định "Trong tất cả những hành động liên quan đến trẻ em, dù do các cơ quan phúc lợi xã hội công cộng hay tư nhân, tòa án, các nhà chức trách hành chính hay các cơ quan lập pháp tiến hành thì lợi ích tốt nhất của trẻ em phải là mối quan tâm hàng đầu".
Điều 12 Công ước quy định "Trẻ em phải được đặc biệt tạo cơ hội nói lên ý kiến của mình trong bất kỳ quá trình tố tụng tư pháp hoặc hành chính nào có ảnh hưởng đến trẻ em".
Điều 20 Công ước quy định: "Khi cân nhắc các giải pháp, phải quan tâm thích đáng đến việc mong muốn nuôi dạy trẻ em liên tục".
Vậy theo luật sư, tiếng nói của cháu Nam sẽ là ý kiến quyết định trong vụ án này?
Vì lợi ích tốt nhất của cháu, đấy là căn cứ quan trọng nhất để các cơ quan có thẩm quyền đưa ra quyết định. Và vì vậy, khi ý kiến của cháu Nam chưa được xem xét đến, theo tôi, đây là một thiếu sót lớn, cần được khắc phục. Có như thế mới đảm bảo đầy đủ quyền và lợi ích của cháu.
Đinh Anh Tuấn
Thực hiện
