Trước đó, năm 2003, ông Nguyễn Mười bị công an tỉnh Quảng Nam bắt giữ khi đang vận chuyển 33 cổ vật của ngư dân trên biển Cù Lao Chàm (thành phố Hội An). Sau khi khám xét, cơ quan chức năng thu giữ thêm 27 thùng các tông chứa các cổ vật khác tại nhà riêng của ông tại Đà Nẵng.
Ông Nguyễn Mười bị khởi tô về tội danh “tàng trữ, vận chuyển hàng cấm”. Tuy nhiên, sau đó Viện KSND tỉnh Quảng Nam quyết định đình chỉ vụ án, miễn trách nhiệm hình sự với ông vì cho rằng không nhất thiết phải xử lý hình sự, chỉ cần xử lý hành chính.
Quá trình điều tra cho thấy, số cổ vật tại nhà là do ông Mười mua, thu gom cất giữ với mục đích sưu tầm cá nhân, không có mục đích mua bán kiếm lời. Năm 2009, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam ra quyết định xử phạt hành chính, đồng thời tịch thu toàn bộ cổ vật sung công quỹ.
 |
Số đồ gốm Chu Đậu - Hải Dương có tuổi đời 500 - 600 tuổi được trao trả
Cho rằng tỉnh xử phạt và tịch thu không có căn cứ, ông Nguyễn Mười kiện Chủ tịch tỉnh Quảng Nam ra tòa. UBND tỉnh Quảng Nam sau đó phải hủy quyết định xử phạt hành chính, tuy nhiên, số cổ vật không được trao trả.
Năm 2010, tỉnh Quảng Nam lập hội đồng định giá và xác định số cổ vật của ông Mười trị giá hơn 1,6 tỷ đồng. Cho rằng số tiền quá lớn, không thuộc phạm vi xử lý hành chính, UBND tỉnh chuyển hồ sơ, đề nghị Phòng An ninh điều tra (PA 92, Công an tỉnh) thụ lý vụ án hình sự. PA 92 sau đó đề nghị Viện KSND hủy quyết định đình chỉ vụ án, phục hồi điều tra.
Tuy nhiên, Viện KSND Quảng Nam vẫn cho rằng không có căn cứ nên bác bỏ đề nghị này. Năm 2011, PA 92 gửi công văn tới UBND tỉnh Quảng Nam đề nghị xử lý, tuy nhiên qua nhiều cuộc họp liên ngành tỉnh này vẫn không có phương án xử lý dứt điểm vụ việc.
Đến tháng 6/2012, UBND tỉnh mới có công văn xác định Quảng Nam không có căn cứ để xử phạt hành chính ông Nguyễn Mười vì việc bắt giữ diễn ra tại Đà Nẵng.
Mãi đến tháng 8/2015, UBND tỉnh Quảng Nam mới có kết luận đề nghị trao trả 1.457 cổ vật vì không có căn cứ xử lý. Qua đó xác định, trong tổng số 1.573 cổ vật tịch thu của ông Mười từ năm 2003, có 56 cái không phải cổ vật nên đã trao trả trước đó. 33 cổ vật bị thu giữ khi bắt quả tang ông Mười đang vận chuyển và 27 cái được xác định ông Mười thu mua từ sau ngày 1/7/2000, khi Bộ luật Hình sự quy định về tội Tàng trữ và vận chuyển hàng cấm đã có hiệu lực nên tịch thu sung công quỹ.
Ngày 16/9, trước sự chứng kiến của đại diện Viện KSND, bảo tàng tỉnh, UBND tỉnh Quảng Nam, toàn bộ số cổ vật nằm trong 27 thùng các tông đã được trao trả nguyên vẹn cho ông Mười. Ông Mười cho biết không có khiếu nại gì thêm. Trong số các cổ vật ông Mười sưu tầm có 60 cổ vật là tài sản quốc gia, vì vậy ông đã đồng ý bàn giao lại cho Bảo tàng tỉnh Quảng Nam lưu giữ.
