7 vụ án được tòa tuyên vô tội từ năm 2001 đến 2007. Năm nào cũng có oan sai. Các vụ này cũng chỉ là điển hình và đều rất nghiêm trọng.
Tội “hiếp dâm trẻ em” truy tố oan ông Mai Than 76 tuổi, tội “hiếp dâm và giết người” truy tố oan ông Nguyễn Văn Phát, tội “hiếp dâm” truy tố oan 2 thanh niên Đặng Văn Hiếu và Hà Văn Đầy, tội “mua bán trái phép chất ma túy” truy tố oan ông Phạm Minh Hiếu, tội “tổ chức đánh bạc” truy tố oan bà Nguyễn Thị Ngọc Diễm, tội “giả mạo giấy chứng nhận tài liệu của cơ quan nhà nước…” truy tố oan Vương Ngọc Điệp và tội “lạm dụng tín nhiệm…” truy tố oan ông Nguyễn Đình Chiến.
Nguyên nhân chủ yếu, theo kết luận của Đoàn kiểm tra là kiểm sát viên “chưa làm hết trách nhiệm… năng lực kiểm sát điều tra còn yếu” và năng lực của lãnh đạo Viện KSND TP Cần Thơ cũng yếu. Trong 7 vụ án, có 3 vụ lãnh đạo Viện KSND TP Cần Thơ thể hiện rõ quan điểm là kiên quyết truy tố thì đều gây oan sai rất nặng (các vụ anh Hà Văn Đầy, ông Phạm Minh Hiếu và ông Nguyễn Đình Chiến).
Sự yếu kém về năng lực và trách nhiệm thể hiện ở những sai sót nghiệp vụ nghiêm trọng, thậm chí vi phạm pháp luật. Vụ truy tố oan tội “hiếp dâm” đối với anh Hà Văn Đầy và Đặng Văn Hiếu có 2 biên bản thực nghiệm điều tra được lập cùng ngày giờ, cùng một hội đồng có cơ quan điều tra và viện kiểm sát tham dự nhưng nội dung khác nhau.
Vụ truy tố oan tội “hiếp dâm trẻ em” ông Mai Than: Lời nhận tội của ông Mai Than do người khác viết giùm rồi đưa cho ông ký, viết buổi sáng nhưng hồ sơ ghi viết buổi chiều. Vụ truy tố oan tội “mua bán trái phép chất ma túy” ông Phạm Minh Hiếu: Biên bản đối chất với nhân chứng được lập sẵn rồi đưa cho những người liên quan ký.
Làm cơ quan pháp luật không hiểu... pháp luật
Trong các yếu kém về năng lực, đáng lo nhất là: “Trong các vụ án kinh tế chưa nghiên cứu kỹ các quy định của Nhà nước về thực hiện các giao dịch dân sự, các quan hệ về hợp đồng kinh tế, các căn cứ của pháp luật về hợp đồng kinh tế cũng như các điều khoản mà các bên đã cam kết, các quy định về Luật Doanh nghiệp, pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng, thế chấp tài sản” (kết luận của Đoàn kiểm tra). Đây là biểu hiện sự chậm đổi mới tư duy trong kiểm sát tư pháp, không theo kịp với sự phát triển của đất nước.
Còn hoạt động của Ủy ban Kiểm sát ở Viện KSND TP Cần Thơ, kết luận của Đoàn kiểm tra viết: “Mới dừng lại ở việc duyệt mức hình phạt… nên không phát huy được vai trò, trách nhiệm của cá nhân phụ trách”. Đây là sự chậm đổi mới trong công tác tổ chức.
Công tác tổ chức ở Viện KSND TP Cần Thơ còn có biểu hiện trì trệ, đến nay vẫn thiếu 11 kiểm sát viên và 1 Phó viện trưởng mà “Vụ Tổ chức cán bộ Viện KSNDTC đã nhiều lần có ý kiến yêu cầu Viện kiểm sát địa phương lựa chọn bổ sung nhưng Viện KSND TP Cần Thơ chưa thực hiện được”. Chắc chắn TP Cần Thơ không thiếu người có tài có đức cho công tác giám sát tư pháp, vấn đề là công tâm phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng.
Bảy năm liền, năm nào cũng có oan sai tức là năm nào ngân sách cũng phải bỏ tiền bồi thường oan sai. Có những vụ thiệt hại gây ra rất lớn như ông Nguyễn Đình Chiến đang yêu cầu bồi thường hàng trăm tỷ đồng.
