Biến chứng thần kinh có phổ biến không?
Trong cơ thể có nhiều loại dây thần kinh có chức năng khác nhau. Dây thần kinh cảm giác có nhiệm vụ truyền về não các cảm giác như đau, nóng, lạnh, về sự chuyển động của các cơ; dây thần kinh vận động có nhiệm vụ dẫn truyền các tín hiệu từ não đến các cơ, ra lệnh cho cơ chuyển động; ngoài ra còn có các dây thần kinh thực vật làm nhiệm vụ chỉ huy các hoạt động độc lập không theo ý muốn chủ quan của con người như điều hòa huyết áp, nhịp tim, nhịp thở, tiêu hóa thức ăn, tiết mồ hôi… (vì thế còn được gọi là dây thần kinh tự động).
Biến chứng thần kinh khá phổ biến ở các bệnh nhân đái tháo đường (BN ĐTĐ), nhất là các BN kiểm soát đường máu không tốt. Tính chung thì khoảng 60-70% BN ĐTĐ có biến chứng này, chủ yếu là biến chứng thần kinh ngoại biên và biến chứng thần kinh thực vật. Đáng chú ý là ngay tại thời điểm được phát hiện ĐTĐ đã có gần 10% số BN có biến chứng thần kinh.
Các biểu hiện của biến chứng thần kinh ở BN ĐTĐ
Có nhiều BN hoàn toàn không có triệu chứng gì và biến chứng thần kinh chỉ được phát hiện khi bác sĩ hỏi hoặc khám. Vì vậy các BN ĐTĐ cần được khám định kỳ thần kinh hoặc khám bàn chân 1-2 lần mỗi năm bởi các bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ chuyên khoa nội tiết để tránh bỏ sót các biến chứng thần kinh, hạn chế những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
Biến chứng thần kinh ngoại biên, ảnh hưởng chủ yếu đến các dây thần kinh ở chi dưới, với các biểu hiện chính là:
* Dấu hiệu sớm của tổn thương dây thần kinh ở các BN ĐTĐ là giảm cảm giác đồng đều ở cả hai chân, chủ yếu ở bàn chân, cũng có thể lan lên cả cẳng chân nhưng ít khi vượt qua đầu gối (rối loạn cảm giác kiểu đi bốt).
* Tê bì, cảm giác như kiến bò, chủ yếu ở hai bàn, ngón chân.
* Đau nóng rát hai bàn chân, nhất là gan bàn chân, đau tăng về đêm khiến BN bị mất ngủ. Đau có thể xuất hiện từng đợt hoặc kéo dài. Các triệu chứng đau này rất khó điều trị và thường không đáp ứng với các thuốc giảm đau thông thường.
* Mất một phần hoặc toàn bộ cảm giác ở hai chân và tay. Khi dây thần kinh ở chân bị tổn thương, cảm giác ở khu vực này sẽ bị rối loạn hoặc mất, bàn chân của BN sẽ rất dễ bị tổn thương do không nhận biết được các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như đau, nóng hay dẫm vào dị vật. Nhiều BN bị bỏng hoặc có những vết rách lớn ở chân mà không hề hay biết cho tới khi chân bị sưng tấy, nhiễm trùng nặng. Hậu quả là nguy cơ bị loét bàn chân, bị cắt cụt chân tăng lên rất cao ở BN ĐTĐ. Tại Mỹ, khoảng 60% các trường hợp bị cắt cụt chi không do chấn thương xảy ra ở BN ĐTĐ, chủ yếu do biến chứng thần kinh. Biến chứng thần kinh cảm giác ở bàn chân có thể gây biến dạng các khớp xương bàn và cổ chân.
Một số khuyến cáo
Việc ổn định đường huyết được coi là yếu tố quyết định trong việc phòng ngừa các biến chứng xương khớp cũng như biến chứng ở những cơ quan khác của BN ĐTĐ. Điều này chỉ thực hiện được khi BN kết hợp được các biện pháp điều trị (thuốc, chế độ ăn uống và sinh hoạt) một cách có hiệu quả. Việc chăm sóc bàn chân cũng cần được quan tâm đặc biệt và thực hiện có hệ thống như sau:
- Luôn giữ bàn chân sạch sẽ, khô ráo, đặc biệt là vùng kẽ ngón chân
- Thường xuyên quan sát và kiểm tra bàn chân để kịp thời phát hiện những tổn thương hay bất thường dù nhỏ như: nốt chai, trầy xước, sưng, đau… không nên tự cắt nốt chai hay mụn cóc, nhất là ở nơi ẩm ướt như nhà tắm.
- Không cắt móng chân bằng vật sắc nhọn như dao, kéo, móng cắt ngang, không cắt khóe…
- Không đi chân đất dù ở trong nhà.
- Mang giày dép vừa vặn, êm ái, mềm mại và phù hợp (vớ, kiểu giày, mục đích sử dụng…). Giày thể thao được khuyên dùng khi chân chưa biến dạng nhiều. Trong trường hợp chân đã biến dạng nhiều cần phải đặt riêng giày với hình dáng và chất liệu phù hợp. Không nên mang giày dép gót cao, mũi nhọn. Phải làm vệ sinh giày dép ít nhất 2 lần mỗi tuần.
- Trong trường hợp BN già yếu hay có vấn đề về mắt, tay… thân nhân được huấn luyện để chăm sóc và theo dõi.
- Tư vấn bác sĩ chuyên khoa nội tiết hay chuyên khoa khớp ngay khi phát hiện những bất thường.
Hãy gọi: 1900.1259 - 0439.930.899 để được tư vấn hoặc gửi câu hỏi về hòm thư điện tử songkhoe@bacsituvan.vn để được các chuyên gia tư vấn (miễn phí).
