Nghiên cứu này được đăng trên tạp chí Nature Communications. Các nhà nghiên cứu mô tả việc đưa thuốc cho một bệnh nhân mắc chứng COVID-19 và một chứng rối loạn miễn dịch hiếm gặp, đồng thời quan sát sự cải thiện đáng kể các triệu chứng của anh ta và sự biến mất của virus.
Việc đối phó với đại dịch COVID-19 đã bị cản trở do thiếu các loại thuốc kháng virus hiệu quả chống lại SARS-CoV-2. Các nhà khoa học đã đặt hy vọng vào thuốc remdesivir, ban đầu được phát triển để điều trị bệnh viêm gan C và sau đó đã được thử nghiệm chống lại Ebola.
Tuy nhiên, kết quả từ các thử nghiệm lâm sàng lớn không có kết quả, và vào đầu tháng 10, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã thông báo rằng thuốc không làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong. Tuy nhiên, câu hỏi phức tạp hơn và một nhóm lâm sàng hiện đã sử dụng một cách tiếp cận khác để xác định ảnh hưởng của thuốc đối với COVID-19 ở một bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ.
Tiến sĩ James Thaventhiran tại Đại học Cambridge , Anh cho biết: “Đã có nhiều nghiên cứu khác nhau ủng hộ hoặc nghi ngờ tính hiệu quả của remdesivir, nhưng một số nghiên cứu được tiến hành trong đợt lây nhiễm đầu tiên có thể không tối ưu để đánh giá đặc tính kháng virus của nó.”
Ông cho biết thêm: “Tỷ lệ tử vong là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, có thể bao gồm sự nhân lên của virus không được kiểm soát và quan trọng là phản ứng của hệ thống miễn dịch.
Một thử nghiệm lâm sàng chỉ xem xét tác động của remdesivir đối với tỷ lệ tử vong sẽ khó phân biệt giữa hai yếu tố này. Điều này hạn chế khả năng của chúng tôi để đặt câu hỏi đơn giản: remdesivir như một chất kháng virus tốt như thế nào? "
Để trả lời câu hỏi này, một nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Cambridge và Barts Health dẫn đầu đã xem xét trường hợp của một người đàn ông 31 tuổi bị XLA, một tình trạng di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến khả năng sản xuất kháng thể của cơ thể và do đó chống lại nhiễm trùng.
Bệnh tình của bệnh nhân bắt đầu với sốt, ho, buồn nôn và nôn, đến ngày 19 thì xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2. Các triệu chứng của anh ấy vẫn tồn tại và vào ngày 30 anh ấy được nhập viện, nơi anh ấy được cung cấp oxy bổ sung do khó thở.
Điều bất thường là tình trạng sốt và viêm phổi của anh ấy kéo dài hơn 30 ngày, nhưng không gây khó thở nghiêm trọng hoặc lan sang các cơ quan khác. Các nhà nghiên cứu cho biết điều này có thể là do anh ta không có khả năng sản xuất kháng thể, mặc dù kháng thể chống lại nhiễm trùng cũng có thể gây tổn thương cho cơ thể và thậm chí dẫn đến bệnh nặng.
Lúc đầu, bệnh nhân được điều trị bằng hydroxychloroquine và azithromycin, ít có tác dụng, và việc điều trị được dừng lại vào ngày thứ 34. Sau đó, bệnh nhân bắt đầu một đợt điều trị remdesivir kéo dài 10 ngày. Trong vòng 36 giờ, tình trạng sốt và khó thở của anh ấy đã được cải thiện, hết buồn nôn và nôn mửa. Độ bão hòa oxy tăng cao cho phép anh ta không được cung cấp oxy bổ sung.
Phản ứng lâm sàng mạnh mẽ này đi kèm với sự giảm dần mức độ protein phản ứng C (CRP), một chất do gan sản xuất để phản ứng với tình trạng viêm. Đồng thời, các bác sĩ thấy số lượng tế bào miễn dịch (tế bào bạch huyết) của anh ta tăng lên và chụp cắt lớp phổi cho thấy tình trạng viêm phổi của anh ta đã khỏi. Bệnh nhân được xuất viện vào ngày thứ 43.
Một tuần sau khi xuất viện, bệnh nhân sốt, khó thở và buồn nôn trở lại. Anh ấy được đưa đến bệnh viện vào ngày 54 và được cung cấp oxy bổ sung. Anh ta một lần nữa xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2, được phát hiện bị viêm phổi, và mức CRP của anh ta đã tăng lên và số lượng tế bào lympho của anh ta giảm.
Vào ngày 61, bệnh nhân bắt đầu điều trị với một đợt remdesivir kéo dài 10 ngày. Một lần nữa, các triệu chứng của anh ấy cải thiện nhanh chóng, hạ sốt và anh ấy được cho uống oxy bổ sung. CRP và số lượng tế bào lympho của anh ấy bình thường hóa. Sau khi được điều trị bổ sung bằng huyết tương dưỡng bệnh vào ngày 69 và 70, anh ta được xuất viện ba ngày sau đó và không còn triệu chứng.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng mức độ virus của bệnh nhân giảm dần trong đợt điều trị remdesivir đầu tiên, tương ứng với sự cải thiện các triệu chứng của anh ta. Mức độ virus của anh ta tăng trở lại, cũng như các triệu chứng của anh ta, khi đợt điều trị đầu tiên chấm dứt, nhưng tác dụng của đợt điều trị thứ hai thậm chí còn nhanh chóng và đầy đủ hơn. Đến ngày thứ 64, anh ta không còn xét nghiệm dương tính với COVID-19 nữa.
Các nhà nghiên cứu cho biết, việc bệnh nhân không có khả năng loại bỏ nhiễm bệnh mà không có thuốc kháng virus rất có thể là do anh ta thiếu kháng thể. Tuy nhiên, có những tế bào miễn dịch khác góp phần chống lại nhiễm trùng, bao gồm cả những tế bào được gọi là tế bào T CD8 +.
Nhóm nghiên cứu quan sát thấy rằng, bệnh nhân có thể tạo ra các tế bào T CD8 + phản ứng với 'protein đột biến' trên bề mặt của vi rút - các protein đột biến tạo cho vi rút hình dạng đỉnh đặc trưng của nó (do đó có tên là coronavirus). Mặc dù không đủ để loại bỏ nhiễm trùng một cách tự nhiên, điều này có thể góp phần làm sạch virus trong đợt điều trị thứ hai của remdesivir.
Tiến sĩ Nicholas Matheson từ Viện Miễn dịch trị liệu và Bệnh truyền nhiễm (CITIID) tại Đại học Cambridge cho biết thêm: "Tình trạng bất thường của bệnh nhân của chúng tôi đã cho chúng tôi cái nhìn sâu sắc hiếm có về hiệu quả của remdesivir như một phương pháp điều trị nhiễm coronavirus. Phản ứng mạnh mẽ đối với thuốc — với thử thách lặp đi lặp lại — cho thấy rằng nó có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cao, ít nhất là đối với một số bệnh nhân. "
Nhóm nghiên cứu còn nghi ngờ rằng, remdesvir có thể có lợi nhất khi được sử dụng sớm trong giai đoạn nhiễm bệnh trùng, trước khi virus có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch có khả năng gây thảm họa.
Tiến sĩ Matthew Buckland từ Khoa Miễn dịch Lâm sàng, Barts Health, London giải thích: “Thực tế là bệnh nhân của chúng tôi không thể chống lại căn bệnh mà không được điều trị cho thấy rằng các kháng thể góp phần kiểm soát SARS-CoV-2. Nhưng việc thiếu kháng thể này cũng có thể khiến COVID-19 của anh ta không bị đe dọa đến tính mạng, vì anh ta không có kháng thể để kích hoạt phản ứng miễn dịch có hại.”
Tất cả những điều này cho thấy rằng các phương pháp điều trị sẽ cần phải được điều chỉnh cho phù hợp với từng bệnh nhân, tùy thuộc vào tình trạng cơ bản của họ — ví dụ, đó là virus gây ra các triệu chứng hay phản ứng miễn dịch.
Việc áp dụng cách tiếp cận này rộng rãi hơn có thể làm rõ thêm cách tốt nhất để sử dụng remdesivir vì lợi ích lâm sàng.
