Say nóng, say nắng xảy ra khi làm việc hoặc sinh hoạt thời gian dài dưới ánh nắng mặt trời trong môi trường kín như: xe hơi, hầm mỏ, nhà máy, nhà xưởng… hoặc môi trường mở như: ruộng, vườn, nơi có nhiệt độ trên 32°C và độ ẩm không khí trên 50°C.
Say nắng: Ánh nắng có tia cực tím gây hại cho cơ thể, thường bệnh nặng ngay từ đầu do tác dụng liên tục của ánh nắng mặt trời gay gắt chiếu vào vùng đầu, gáy, mắt… Trung tâm điều hòa thân nhiệt của cơ thể sẽ bị tổn thương làm rối loạn điều hòa thân nhiệt, mất nước cấp gây nên tổn thương thần kinh có thể hồi phục hoặc không hồi phục.
Say nóng: Do phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặt trời, làm việc trong môi trường nhiệt độ cao nóng bức, hoạt động thể lực quá sức ở người trẻ. Sự thải nhiệt bị cản trở (mặc quần áo không thấm mồ hôi, độ ẩm quá cao).
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 4 tuổi: Biểu hiện tình trạng mất nước như: sốt, vật vã, quấy khóc… có thể nhanh chóng dẫn đến hôn mê, co giật, dễ gây tử vong.
Đối với người lớn và trẻ trên 5 tuổi: Biểu hiện vã mồ hôi, đau đầu, khó chịu, mặt đỏ bừng, cảm giác nghẹt thở, có khi đau bụng, nôn mửa. Sau đó, chóng mặt, hoa mắt, mặt tái nhợt, mạch nhanh, chuột rút, đái ít, ngất lịm. Sốt cao có khi lên tới 42 - 44°C. Da niêm mạc khô kèm theo trụy mạch, tình trạng người bệnh giãy giụa, lẫn lộn, mê sảng, cuối cùng là hôn mê, co giật.
Khi gặp trường hợp say nắng, say nóng, chúng ta phải thật bình tĩnh sơ cứu cho bệnh nhân ngay lập tức khi chưa có sự hỗ trợ của nhân viên y tế hoặc phương tiện y tế.
TS. Tuấn khuyến cáo, ngay khi thấy một người nghi ngờ sốc nhiệt, say nắng với các biểu hiện mặt đỏ bừng, da nóng, khô, mệt lả, đau đầu, khó ở, đỏ mặt, nôn mửa… thì ưu tiên hàng đầu là sơ cứu hạ thân nhiệt cho người bệnh.
"Lúc này, đừng cố cho người bệnh uống thuốc hạ sốt vì thuốc hạ sốt không có giá trị trong trường hợp này. Việc cần làm đầu tiên là nhanh chóng chuyển bệnh nhân tới khu vực râm mát, cởi bớt quần áo, dùng các biện pháp chườm mát vào cùng cổ, nách, bẹn, lau người toàn thân bằng nước mát để nhanh chóng hạ thân nhiệt của bệnh nhân bằng bất cứ biện pháp nào.
Thậm chí có thể dùng vòi nước mát hay xô nước mát xối lên người, dùng khăn ướt lau người… Nếu độ ẩm không khí thấp, cần bọc bệnh nhân trong một tấm vải ướt và mát rồi quạt thật mạnh"- TS. Tuấn tư vấn.
Trong khi tìm cách hạ thân nhiệt của bệnh nhân, hãy nhờ người gọi xe cấp cứu đưa bệnh nhân đến bệnh viện. Tiếp tục theo dõi thân nhiệt và tiến hành các biện pháp làm mát cho tới khi nhiệt độ xuống còn 38,5 hay 39 độ C rồi chuyển bệnh nhân đến viện nhanh nhất.
Các bác sĩ cho biết, say nắng là tình trạng cấp cứu, có thể gây tổn thương não, mê sảng, mất ý thức, thậm chí tử vong. Để phòng ngừa say nắng, những người làm việc ngoài nắng nóng lâu phải trang bị phương tiện bảo hộ tốt nhất gồm áo dày che kín phần gáy, mũ rộng vành che kín đỉnh đầu, chống mất nước. Khi nhiệt độ lên cao nắng nóng ngay gắt ở giờ cao điểm 11h - 15h nên hạn chế hoạt động ngoài trời và hãy uống đủ nước.
