Để ý kỹ thì thấy hai lãnh đạo đều ca ngợi nhau ở mức phải chăng. Họ coi chuyến thăm thể hiện “tình đồng chí và trách nhiệm đạo đức”, câu mà Tân Hoa Xã bảo của chủ tịch Kim Jong-un nói với chủ tịch Tập Cận Bình.
Hơn 60 năm trước, trong không khí chiến tranh Mỹ-Triều (1950-1953) khiến hàng trăm nghìn chí nguyện quân TQ bỏ mạng, họ coi nhau như “đồng minh xương máu”.
Còn cuộc đón tiếp và chiêu đãi từ 24-27/3 ở Thiên An Môn được ca ngợi chỉ dành cho nguyên thủ song lại thiếu nhiều yếu tố cơ bản như không cờ hoa giăng giăng trên phố, không bố cáo thiên hạ.
Là đồng minh của nhau trên chiến tuyến chống Mỹ-Hàn Quốc, Triều Tiên phụ thuộc gần như toàn diện vào TQ. Tuy nhiên, từ lâu, dường như họ đã muốn tìm lối đi riêng, nhất là khi TQ xung đột với Liên Xô những năm 1960. Việc chủ tịch Kim Nhật Thành gửi thư cho Liên Xô nhờ tác động đến Mỹ giúp xây dựng bán đảo Triều Tiên thống nhất và trung lập là một trong những ví dụ.
Hồi ấy, năm 1987, tổng bí thư ĐCS Liên Xô Mikhail Gorbachev mới mon men chiến lược “cải tổ” và vẫn chiến tranh lạnh với phương Tây. Còn TQ đã qua 10 năm cải cách với lý luận “CNXH đặc sắc TQ”. Đấy là chưa kể TQ có quan hệ hữu hảo với Mỹ sau chuyến thăm TQ “mang tính bước ngoặt” năm 1972 của tổng thống Richard Nixon. Vậy sao Triều Tiên không nhờ TQ?
Khó có thể nói xử trảm người chú Jang Song Thaek năm 2013 hay cái chết bí ẩn năm 2017 của anh cùng cha khác mẹ Kim Jong Nam không gợi lên điều gì khi cả hai được cho đều gần gũi với TQ.
Hai vị chủ tịch bắt tay và mỉm cười với nhau liên tục tại Bắc Kinh từ Chủ Nhật đến Thứ Tư vừa rồi. Nhưng năm ngoái, ông Max Baucus, cựu đại sứ Mỹ ở Trung Quốc, với nói BBC Radio: “Cảm xúc tệ hại nhất mà tôi từng nghe từ chủ tịch Tập là khi ông mô tả ông Kim. Ông không thích người đàn ông ấy chút nào”.
Cụm từ “không chính thức” mà TQ dán nhãn cho chuyến thăm bất thường đầu tuần rồi đầy ẩn ý mà chỉ hai bên Trung-Triều mới hiểu thấu. Gặp gỡ Mỹ-Triều tháng 5 tới, bởi thế, không loại trừ khả năng có thể còn góp phần định hình cả quan hệ ấy chứ không chỉ với Mỹ.
Tóm lại, quan hệ Trung-Triều thực sự khó cắt nghĩa rạch ròi nếu chỉ nhìn bề ngoài, nếu chỉ nom mặt mà bắt hình dong.
