Điều tra toàn thế giới năm ngoái mà Gallup công bố ngày 25/4 cho thấy nhiều người bất toại nguyện. Phần ba dân số thấy căng thẳng, lo âu, và đau khổ. Thống kê thường niên từ 2006 chỉ ra các trạng thái ấy có xu thế tăng. Mỹ, nơi vừa đạt kỷ lục tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất từ năm 1969, là điển hình.
Giữa vùng trũng hành tinh có cái lạ là Trung và Nam Mỹ sáng láng. Chín trong 10 nước hạnh phúc nhất đều thuộc về Mỹ La Tinh trong đó có Guatemala, Mexico, El Salvador, và Panama, tức toàn những nơi chẳng mấy khá giả.
Một chuyên gia viện dẫn lý do ít ai nghĩ đến. “Người Mỹ La Tinh bảo tồn gia đình rất mạnh”, Ricardo Ainslie, nhà tâm lý học gốc Mexico và là giám đốc Viện Lozano Long Nghiên cứu Mỹ La Tinh thuộc Đại học Texas-Austin của Hoa Kỳ, nói. Gallup đồng tình rằng thành tích ấy liên quan đến hoạt động sôi nổi của các mạng lưới xã hội hướng đến củng cố và bảo tồn gia đình.
Tại Paraguay, quốc gia có điểm hạnh phúc đạt đỉnh, mọi người thường về nhà lúc 11h00 trưa. Chiều họ làm từ 3h00 đến 7h00 rồi lại hồi gia cùng thân quyến. “Cân bằng việc nhà là rất khác biệt so với những gì tôi thấy ở Mỹ và nhiều nước khác”, Barbara Ganson, giáo sư tại Đại học Florida Atlantic, chia sẻ.
Điều tra của Gallup tại 140 nước và lãnh thổ là muốn tìm hiểu các giá trị mà không bao giờ đo được bằng lý tính. Đấy là “cảm nhận và cảm xúc mà các chỉ số kinh tế như GDP không có cách nào tiếp cận được”, Gallup tuyên bố.
Các trạng thái tình cảm mà Gallup khảo sát gần như trùng khớp với luận điểm của y lý Trung Hoa về quan hệ giữa tinh thần với phủ tạng. Xác lập trên triết lý quân bình, các đại phu nghìn năm trước đã điểm chỉ nguy cơ tàn phá phủ tạng chỉ bởi cái tâm. Buồn quá sẽ hại phổi, giận quá hại gan, lo quá hại tỳ (lá lách), và căng thẳng hại thận.
Triết lý âm dương ngũ hành còn là khởi nguồn lập thuyết coi gia đình làm cột trụ, nơi dưỡng tinh-khí-thần cho cá nhân rồi cả xã hội. Nó phần nào lý giải vì sao Mỹ La Tinh không giàu, thậm chí chính thể bất ổn, nhiều người vẫn hạnh phúc. Xem ra phương tây dần thấm tư tưởng đông phương từng lấy gia đình và sức khoẻ tinh thần làm trọng thay vì hết vọng vật chất đến ủ mưu diệt thiên nhiên rồi triệt hạ nhau đủ kiểu.
