Facebook và gương méo

Thông tin mà Cambridge Analytica thu thập được thực hiện bằng phương pháp ngẫu nhiên. Chúng không giúp trả lời câu hỏi hơn 50 triệu người dùng Facebook thuộc xu hướng chính trị nào. Bộ câu hỏi của Aleksandr Kogan, nhà nghiên cứu Mỹ gốc Nga - nguồn cơn của dư luận, chỉ tập trung vào những vấn đề như anh/chị có dùng nỏ không hay có tín ngưỡng không.

Trong khi đó, truyền thống đảng phái ở Mỹ ổn đến mức cử tri yêu đảng nào thường chỉ bỏ phiếu cho đảng đó và ngược lại. Có nghĩa là thông tin thu thập không tính đến yếu tố chính trị rất khó tác động đến cuộc đua vào Nhà Trắng.

Việc khẳng định Nga hay Cambridge Analytica can thiệp bầu cử có thể gây tổn hại cho chính đối thủ của ông Trump bởi họ sẽ khó tìm ra thực chất của thất bại 2016 để có thể ngăn nó xảy ra lần nữa.

Trong cuốn “Kiệt sức: Nội tình chiến dịch bi đát của Hillary Clinton” phát hành cách đây một năm, hai ký giả Jonathan Allen và Amie Parnes tiết lộ một điều giật mình. Robby Mook, giám đốc chiến dịch tranh cử của Clinton, đã tổ chức tiếp cận cử tri giống hệt cách phân tích dựa trên quần thể dữ liệu lớn mà Cambridge Analytica làm. Mook tin chắc dữ liệu lớn là đèn pha cho biết đầu tư vào chỗ tốt nhất. Thực tế không phải vậy dù họ xài tiền gấp đôi chiến dịch của Trump. Các công cụ truyền thống như thăm dò dư luận và đến từng nhà vận động giúp ông Trump không những vượt qua loạt scandal gái gú mà còn cán đích.

Bùng nổ mạng xã hội làm thay đổi nhiều chuẩn mực truyền thống. Chẳng hạn, ngày càng nhiều người giảm niềm tin vào báo chính thống. Vậy mà gần như cả làng báo Mỹ chửi ông Trump liên tục, không để ý hiệu ứng ngược. Trong khi chưa chỉ ra bao nhiêu cử tri bị thuyết phục, chính họ khiến tên tuổi ông Trump nổi như cồn.

Cuộc lục soát lúc 3h00 sáng 24/3 (giờ Hà Nội) trụ sở Cambridge Analytica ở London là khởi đầu cho chuỗi điều tra tổ chức này bị quy tiếp tay scandal chính trị khủng ở Anh và Mỹ. Tuần tới, lãnh đạo mạng xã hội lớn nhất hành tinh Mark Zukeberg cũng bị truy vấn theo hướng ấy. Dường như thời đại số đang tạo ra một cái gương méo mà hễ ai nhìn vào cũng thấy một thế giới không phải là nó vốn có.

Hoàng Quốc Dũng