Phóng viên William Glaberson (The New York Times), người có mặt tại phiên toà, viết:
Bộ Tư pháp Mỹ “ép” toà án Liên bang quận Brooklyn bác đơn kiện và xem xét lại vấn đề pháp lý của việc sử dụng chất độc da cam trong chiến tranh Việt Nam. Tháng trước, Bộ Tư pháp Mỹ đã khuyến cáo toà án Brooklyn bằng cách miêu tả vụ kiện này như một mối đe doạ nguy hiểm đối với quyền phát động chiến tranh của Tổng thống Mỹ và tạo ra “bước đột phá” quyền hạn cho các toà án liên bang.
Vụ kiện chất độc da cam gây sự chú ý rất ít của dư luận khi mới bắt đầu, nhưng nay đã trở thành một sự kiện “đặc biệt”, khiến toàn thế giới phải quan tâm và làm “bùng nổ” cuộc tranh luận giữa các luật sư về khía cạnh pháp lý của vụ kiện.
“Đặc biệt” vì Bộ Tư pháp Mỹ muốn bác bỏ đơn kiện với lý lẽ rằng, nếu chấp nhận sẽ mở ra cánh cửa toà án của hệ thống luật pháp Mỹ để các cựu binh và những kẻ thù cũ tiến hành các vụ kiện khác đối với quân đội Mỹ trong các cuộc chiến tranh.
Lý lẽ của Bộ Tư pháp Mỹ đặt không đúng chỗ
Constantine P P.Kokkoris – một trong những luật sư của nguyên đơn – trả lời phỏng vấn: Lý lẽ của Bộ Tư pháp Mỹ đã đặt không đúng chỗ, vì Chính phủ không phải là bị đơn trong vụ kiện này mà là các Cty hoá chất. Tuy nhiên, giữa nguyên đơn (các nạn nhân Việt Nam) và bị đơn (các Cty hoá chất Mỹ) lại nổ ra cuộc tranh cãi pháp lý.
Các Cty hoá chất Mỹ cho rằng họ là “nhà thầu” của Chính phủ nên không có trách nhiệm bồi thường. Các luật sư nguyên đơn bác lại rằng, đó là quan hệ mang tính thương mại và phải có trách nhiệm với bất kỳ sản phẩm nào của họ.
Vụ kiện có thể phải được quyết định bởi Toà án Tối cao
Chánh án Jack B. Weinsstein, người chủ tọa phiên toà, phát biểu rằng vụ kiện đại diện cho khoảng 4 triệu nạn nhân Việt Nam phải đối mặt với nhiều trở ngại pháp lý. Ông này cũng cho rằng tính chất, quy mô của vụ ngày càng “nghiêm trọng” nên có thể phải cần tới sự quyết định của Toà án Tối cao.
Các chuyên gia luật pháp quốc tế đang tranh cãi quyết liệt xung quanh vấn đề chất da cam có được xem là “chất độc” bị cấm sử dụng trong chiến tranh bởi luật quốc tế hay không. Hiện ở Mỹ đang hình thành 2 phái. George P. Fletcher, chuyên gia luật quốc tế ở ĐH Colombia đứng về phía các nạn nhân Việt Nam, lập luận: “Trong chiến tranh, binh lính có quyền bắn đối phương khi mặt đối mặt, nhưng việc sử dụng chất da cam để làm nhiễm độc thức ăn, nguồn nước và đất là trái với luật quốc tế”.
