Hôm 18/6, giới chức quân sự Mỹ nói rằng quân chính phủ Syria đã tấn công ngôi làng Ja’Din ở phía nam thành phố Tabqah và phía tây thành phố Raqqa. Chiến dịch này được báo cáo là đã khiến nhiều thành viên của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) bị thương. Với các thành viên chủ yếu là các tay súng người Ả-rập và người Kurd, SDF đang là đối tác quan trọng của Mỹ trong cuộc chiến nhằm tiêu diệt lực lượng Nhà nước Hồi giáo (IS).
Khoảng 2 giờ sau chiến dịch này, một chiếc Su-22 của chính phủ Syria được cho là tiếp tục tấn công SDF. Phát ngôn viên của Bộ chỉ huy trung tâm Mỹ, Đại tá John Thomas nói rằng máy bay của Mỹ ở khu vực bị tấn công đã cố gắng liên lạc với máy bay của chính phủ Syria nhưng không được. Sau đó, lực lượng liên quân Mỹ đã bắn hạ máy bay này của chính phủ Syria.
Nhiều xung đột trước đó giữa liên quân Mỹ với phe của chính phủ Syria cùng đồng minh Nga và Iran từng xảy ra ở miền đông bắc Syria và quanh một tiền đồn ở al Tanf, gần biên giới với Iraq.
Sau những vụ việc đó, liên quân Mỹ tuyên bố cuối tuần qua: “Liên quân không tìm cách chống lại chế độ Syria, người Nga hay các lực lượng thân chính phủ Syria, nhưng sẽ không chần chừ trong việc bảo vệ lực lượng Liên quân (Mỹ) hay các đối tác của chúng tôi trước bất kỳ mối đe dọa nào...Ý định thù địch đã phơi bày và những hành động của lực lượng thân chính phủ (Syria) đối với Liên quân (Mỹ) và các đối tác của chúng tôi ở Syria khi chúng tôi đang thực hiện các chiến dịch chống IS hợp pháp sẽ không được tha thứ”.
Trong tình hình này, Mỹ, Iran và Nga dường như đang tiến gần đến một cuộc xung đột sâu sắc hơn ở Syria.
Nga hỗ trợ trên không cho chính quyền Assad từ năm 2015, và trong tháng này đã triển khai các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng được Mỹ hậu thuẫn khi lực lượng này đang tấn công các tay súng được Iran hỗ trợ ở gần al Tanf.
Trong một tuyên bố đưa ra đầu tuần này, Bộ Quốc phòng Nga gọi vụ bắn rơi máy bay quân sự của Syria là “sự vi phạm thô lỗ chủ quyền của Syria” và tố cáo Mỹ không sử dụng đường dây liên lạc đã được thiết lập với Moscow trước khi bắn hạ máy bay này.
Tuyên bố của Nga cũng cho rằng một số chiến dịch trên không của Mỹ đã “vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế” và là sự “xâm lược quân sự” đối với Syria. Tuyên bố khẳng định Nga đã ngừng hợp tác với Mỹ để ngăn ngừa nguy cơ xảy ra xung đột trên bầu trời Syria.
Còn Mỹ nói rằng họ đang định vị lại các máy bay của họ ở Syria để bảo đảm an toàn khi thực hiện các chiến dịch tiêu diệt IS, nhưng Lầu Năm góc tuyên bố các phi công Mỹ sẽ bảo vệ họ trước người Nga nếu bị tấn công.
Nguy cơ sa lầy
Những sự kiện ở Syria trong vài ngày qua càng trở nên phức tạp sau khi Iran phóng một số tên lửa đất đối đất tầm trung từ phía tây nước này để tiêu diệt các mục tiêu IS ở tỉnh Dier Ez-Zur, thuộc miền đông bắc Syria.
Hậu thuẫn Tổng thống Syria Assad từ lâu, Iran nói rằng hành động này là để đáp trả vụ tấn công IS gây ra gần đây tại Tehran khiến 18 người thiệt mạng. Nhưng bản chất và thời điểm Iran phóng tên lửa được cho là nhằm gửi thông điệp đến Mỹ, Ả-rập Xê-út và Israle rằng Tehran có khả năng đáp trả và có thể thực hiện những cuộc tấn công ra khắp khu vực.
Việc Mỹ tăng cường can dự vào Syria khiến giới quan sát cảm thấy báo động. “Hãy nhìn vào Syria. Nguy cơ nổ ra một cuộc chiến lớn ngày càng tăng”, ông Colin Kahl, phó trợ lý bộ trưởng quốc phòng phụ trách vấn đề Trung Đông và là phó trợ lý của cựu Tổng thống Barack Obama vừa viết trên Twitter.
“Nhiều năm qua, những người phe diều hâu cho rằng Assad và Iran (và Nga từ sau năm 2015) về cơ bản chỉ là hổ giấy ở Syria”, nhưng bất chấp các cuộc không kích của chính quyền Trump xuống phi trường của ông Assad và những vụ xung đột gần đây, chính quyền Syria và các đồng minh của họ vẫn không bị đẩy lùi”, ông Kahl nhận xét. Cựu cố vấn này cho rằng nguyên nhân là do liên quân Mỹ đang hoạt động rất gần khu vực cực kỳ quan trọng đối với “Trục Assad”.
Vùng al Tanf có giá trị quan trọng chiến lược đối với Assad và Iran vì nó là tuyến đường kết nối trên bộ để Tehran đưa người và hàng hóa qua Iraq đến Syria và Li-băng. Các nguồn tin tình báo Mỹ nói rằng sự hiện diện của liên quân Mỹ gần al Tanf là nhằm chặn đứng tuyến đường này, Reuters đưa tin. Thông tin này càng được củng cố bằng những bài báo rằng các quan chức Nhà Trắng đang thúc đẩy sự can dự của Mỹ vào Syria và đối đầu với Iran quyết liệt hơn.
Một số quan chức trong chính quyền Mỹ cũng muốn Washington đối đầu với Iran ở Yemen, nơi Tehran đang hậu thuẫn phiến quân Houthi trong cuộc chiến chống liên quân do Ả-rập Xê-út dẫn đầu, đẩy Yemen đến bờ vực đại nạn đói. Mỹ đang hỗ trợ lực lượng của Ả-rập Xê-út trong cuộc chiến này.
Với việc Mỹ can dự sâu hơn vào Afghanistan bằng cách gửi thêm hàng ngàn binh lính đến và thả một quả bom lớn xuống khu căn cứ của IS ở nước này gần đây, giới quan sát lo ngại Washington có thể sớm sa chân vào những cuộc xung đột kéo dài từ biên giới Pakistan đến bờ biển Địa Trung Hải và xuống tận mũi bán đảo Ả-rập (thậm chí đến tận gần vùng Sừng châu Phi).
Hai chuyên gia Ilan Goldenberg và Nicholas Heras )đang công tác tại Chương trình Trung Đông thuộc Trung tâm An ninh Mỹ mới) cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể đang “đưa chân mù quáng vào một cuộc xung đột mà không hề thảo luận công khai về những hậu quả sau này”.
