Trong ngày hôm nay, 1-8, Quốc hội Mỹ hoặc Tổng thống Barack Obama phải ra quyết định, hoặc nâng trần nợ công của chính phủ thêm 900 tỷ USD, cho phép Nhà Trắng vay thêm tiền chi trả hoạt động hoặc Tổng thống sẽ phải dùng tới quyền đặc biệt đơn phương phá bỏ trần nợ công để rồi chắc chắn sẽ phải đương đầu nhiều hệ lụy. Giải pháp còn lại là tuyên bố phá sản.
Lúc này, không chỉ công chúng Mỹ, nhất là những người hưởng lương hay trợ cấp từ ngân sách, mà chính phủ rất nhiều quốc gia cũng đang nín thở theo dõi liệu có xảy ra điều mà cây bút Annie Lowrey của tạp chí Foreign Policy gọi là “debtpocalypse” (chơi chữ bằng cách ghép hai từ “debt” và “apocalypse”, tạm dịch: ngày tận thế nợ nần). Trung Quốc (đang nắm giữ 1.160 tỷ USD trái phiếu chính phủ Mỹ) được tin là nước chịu thiệt hại nặng nề nhất nếu “ngày tận thế nợ nần” của Mỹ xảy ra.
Mấu chốt của cuộc khủng hoảng nợ vẫn là sự lình xình của nền kinh tế Mỹ sau khủng hoảng tài chính, thâm hụt ngân sách cùng những tranh chấp quyền lực của hai đảng Cộng hòa và Dân chủ cầm quyền.
Đảng Cộng hòa đề nghị một dự luật cho phép chính phủ vay thêm 900 tỷ USD, giảm chi tiêu liên bang 917 tỷ USD nhưng đổi lại, lưỡng viện phải xem xét nâng mức trần nợ công vào giữa năm 2012, ngay trước thời điểm nhạy cảm: bầu cử tổng thống. Các nghị sỹ Dân chủ đã bác bỏ dự luật này và khủng hoảng vẫn tiếp diễn.
Bộ Tài chính và Cơ quan Quản lý - Ngân sách Mỹ đã dự liệu trong trường hợp chính phủ vỡ nợ, khoản nào sẽ được chi trả và khoản nào sẽ bị đình hoãn. Ước tính, nếu tình huống xấu xảy ra trong ngày mai (trong tháng 8), chính phủ Mỹ chỉ có thể chi trả 40% các khoản chi đáo hạn.
Trước tình hình nước sôi lửa bỏng trên chính trường Mỹ, hãng thông tấn Reuters (Anh) đã đón đầu đưa ra dự đoán đối tượng nào sẽ được Nhà Trắng ưu tiên chi trả và những gì sẽ thay đổi trong trường hợp vỡ nợ.
Theo đó, trợ cấp xã hội vẫn sẽ được chi trả, dù có thể chậm trễ, vì nguồn thu chính của quỹ an sinh xã hội là từ thuế thu nhập, còn lại là tiền lãi mua trái phiếu chính phủ; lãi suất cầm cố, cho vay mua ô tô, cho vay sinh viên hay thẻ tín dụng sẽ tăng (ngay cả khi không vỡ nợ thì chắc chắn chỉ số khả tín của kinh tế Mỹ cũng giảm và dẫn đến lãi suất tăng); đồng USD sẽ giảm giá, dù khó có khả năng xảy ra đổ vỡ quy mô lớn.
Tuy nhiên, thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ, dù có bị ảnh hưởng trong ngắn hạn thì trung và dài hạn vẫn “có tương lai” vì các quốc gia chủ nợ (hiện nắm giữ gần một nửa tổng số trái phiếu chính phủ Mỹ), không thể chuyển đổi số tài sản ấy qua kênh nào, sẽ phải có những biện pháp thúc đẩy thị trường này nhằm hạn chế thiệt hại...
Như vậy, có thể thấy, “nếu còn có ngày mai” thì “ngày mai” ấy cũng chắc chắn chưa phải là ngày tận thế như nhiều người nghĩ. Chẳng thế mà Ngoại trưởng Mỹ, bà Hillary Clinton đầu tuần trước nói: “Không khí ở Washington lúc này chắc chắn là căng thẳng. Những tranh cãi kiểu ấy vẫn là một phần đời sống chính trị Mỹ xưa nay. Và đôi khi, đó là một mớ hỗn độn. Nhưng đó cũng là cách bộ máy quyền lực của nước Mỹ đấu tranh để đạt được các giải pháp đúng”.
