 |
| Ông Obama (trái) và đối thủ Mc Cain |
Tuy nhiên, khi hệ thống tài chính đang sụp đổ, với những nguy lớn đối với nền kinh tế và có thể khiến chính phủ tê liệt, bất lực và rơi vào trạng thái không thể điều hành, thì quãng thời gian quá dài này sẽ trở thành điều bất lợi.
Ví dụ trong cuộc bầu cử năm 1932, được cho là giống nhất về tính lịch sử với tình trạng hiện nay. Cuộc Đại suy thoái xảy ra đúng lúc ông Franklin D. Roosevelt đắc cử ngày 8/11 để lên kế nhiệm ông Herbert Hoover. Thật không may, trong quãng thời gian từ khi đắc cử tới lúc nhậm chức ngày 4/3/1933, mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
Trong suốt những ngày khủng khiếp ấy, chỉ số chứng khoán của ngành sản xuất công nghiệp sụt giảm xuống mức thấp nhất. Tỷ lệ thất nghiệp đạt kỷ lục. 23 bang đã phải can thiệp để giúp hệ thống ngân hàng của mình với mức hỗ trợ lớn chưa từng có. Trong thời kỳ chuyển giao quyền lực, chính phủ liên bang bị tê liệt.
Ông Hoover và Roosevelt không thể nhất trí với nhau về một kế hoạch hành động chung. Nền kinh tế chìm trong mức suy thoái lịch sử và ngày càng nhiều người Mỹ mất việc làm, tiêu tan hy vọng. Thời đại của Roosevelt đã đến: nhiều ngân hàng phải đóng cửa hoặc bị đặt dưới sự quản lý cưỡng ép của nhà nước. Ngày nhậm chức của Tổng thống đã được đẩy sớm lên, hai ngày sau khi các ngân hàng bị đóng cửa để làm dịu tình hình.
Cùng với bản sửa đổi Hiến pháp lần thứ 20, giờ đây, ngày nhậm chức của Tổng thống Mỹ đã được ấn định sớm hơn, vào tháng Giêng của năm kế tiếp bầu cử. Để sửa đổi như vậy một lần nữa phải mất nhiều năm. Tuy nhiên, còn có một cách để thoát khỏi bế tắc trên nếu nó xảy ra.
Hãy giả định ông Barack Obama chiến thắng như kết quả các cuộc thăm dò. Ngay ngày hôm sau, Phó tổng thống Dick Cheney cần phải từ chức. Theo Hiến pháp sửa đổi lần thứ 20, Tổng thống Bush có quyền chỉ định người kế nhiệm Cheney và ông có thể chọn Obama làm phó cho mình.
Tất nhiên việc này phải được Quốc hội phê chuẩn. (Richard Nixon đã chỉ định Gerald Ford làm Phó tổng thống năm 1973 sau khi Spiro Agnew từ chức). Chính ông Bush sau đó sẽ từ chức, mở đường cho ông Obama lên làm Tổng thống, giống như ông Ford lên kế nhiệm ông Nixon. Sau đó, Obama sẽ chỉ định ông Josept Biden làm Phó Tổng thống.
Nếu giải pháp trên được Quốc hội phê chuẩn, Chính phủ mới sẽ được thực thi công việc của mình, sẵn sàng đối phó với cuộc khủng hoảng kinh tế ngay từ tháng 11/2008, không phải chờ tới tháng 1/2009.
Đây được đánh giá là một quyết định khá ngoạn mục nhưng cũng là cần thiết nếu cặp đôi Obama-Biden giành chiến thắng. Bởi họ tuyên bố những thay đổi cơ bản nhất so với quan điểm và chính sách của chính phủ đương nhiệm.
Tất nhiên giải pháp trên cũng có hiệu quả nếu liên danh McCain-Palin giành chiến thắng. Mục đích vẫn là chính phủ mới phải được lên kế nhiệm để xử lý khủng hoảng trong thời gian sớm nhất.
“Thời gian khuyết” những 4 tháng được quy định ban đầu trong Hiến pháp Mỹ có ý nghĩa lịch sử của nó. Hồi ấy, phải mất rất nhiều thời gian mới có được kết quả bầu cử và ứng cử viên đắc cử sẽ phải đến Washington bằng ngựa. Bản Hiến pháp sửa đổi lần thứ 20, thông qua năm 1933, đã rút ngắn quãng thời gian này xuống còn 11 tuần.
Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia khác, các chính phủ thay thế nhau nhanh hơn nhiều. Tại Anh chẳng hạn, để thay chính phủ chỉ mất... một ngày. Nếu thủ tướng Anh được bầu vào ngày thứ Năm, Nữ hoàng sẽ triệu tập người này tới cung điện Buckingham ngay ngày thứ Sáu và đề nghị thành lập chính phủ mới.
Trong thời gian này, các nhân viên phục vụ đã chuẩn bị phòng cho người kế nhiệm. Nước Mỹ có lẽ nên tiếp thu phương thức trên trước khi xảy ra những vấn đề đáng tiếc.
Bạch Dương
Theo Boston Globe
