Lầu Năm Góc tuần trước cho biết thủ lĩnh quyền lực số hai của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS), Abd al-Rahman Mustafa al-Qaduli, đã bị tiêu diệt. Washington từ năm 2015 treo thưởng 7 triệu USD cho ai có thông tin dẫn đến việc bắt giữ hoặc tiêu diệt hắn. Mức tiền này chỉ đứng sau khoản treo thưởng 10 triệu USD cho mạng của thủ lĩnh tối cao IS Abu Bakr al-Baghdadi, và nó phản ánh tầm quan trọng của ông ta đối với nhóm.
"Đây là đòn giáng nặng nề nhất vào nhân sự IS, vì Qaduli là đầu não cơ cấu hành chính của nhóm", Hisham al-Hashimi, một nhà phân tích chuyên tư vấn cho chính phủ Iraq, nhận xét.
"Baghdadi không thể tìm ra người có khả năng tương đương để thay thế Qaduli. Ông ta sẽ phải bổ nhiệm ba người để lấp khoảng trống. Điều đó làm giảm hiệu suất làm việc và khiến Baghdadi có nguy cơ gặp nhiều nguy hiểm hơn trước".
Qaduli đứng đầu Hội đồng Shura tư vấn cho Baghdadi, là "thống đốc" của các tỉnh Syria nằm dưới sự kiểm soát của IS, đồng thời được coi là "bộ trưởng tài chính" của nhóm, Hashimi nói.
Cái chết của ông ta, và "bộ trưởng chiến tranh" Abu Omar al-Shishani, cùng với việc Mỹ bắt giữ chuyên gia vũ khí hóa học của IS cho thấy Washington có nguồn tin tốt về thành phần cấp cao của tổ chức này", nhà phân tích nói thêm.
IS đang chịu một loạt tổn thất khi vừa bị quân đội Syria đẩy lui khỏi thành cổ Palmyra. Tại Iraq, IS cũng thất thủ kể từ khi bị đánh bại ở Ramadi hồi tháng 12 năm ngoái. Baghdad hy vọng trong năm nay sẽ giành lại được Mosul, thành phố lớn nhất ở bắc Iraq, được coi là thành trì của IS ở nước này.
"Cái chết của Qaduli sẽ có tác động rất lớn. Mặc dù IS có hệ thống thay thế thủ lĩnh chủ chốt, nhóm này vẫn cần có thời gian để điều chỉnh lại", Ranj Talabany, một quan chức tình báo của lực lượng người Kurd, nói.
"Ông ta là người nắm rõ tài chính của IS, và cố vấn cho các quyết định quan trọng của những kẻ cầm đầu IS", Talabany nói thêm.
Mất một, thay ba
Không giống như nhiều thủ lĩnh khác của IS, Qaduli xuất thân từ tổ chức al-Qaeda của Osama bin Laden, chứ không phải là đảng Baath đã tan rã của cựu lãnh đạo Iraq Saddam Hussein, người bị lật đổ trong hoạt động can thiệp quân sự do Mỹ dẫn đầu năm 2003.
Qaduli từng bị bắt nhiều lần dưới thời ông Saddam Hussein vì các ý kiến tôn giáo cực đoan. Ông ta đến Afghanistan vào năm 1998 và gặp bin Laden, Hashimi cho biết.
Bin Laden muốn ông ta cầm đầu nhánh ở Iraq của nhóm này vào năm 2010. Nhưng Baghdadi, khi đó là chỉ huy địa phương, đã quay lưng lại với al-Qaeda vào năm 2013 và tuyên bố thành lập IS, giành được sự ủng hộ của Qaduli.
"Ông ta được coi là thủ lĩnh dân sự hàng đầu của nhóm", Hashimi nói thêm. Nhiệm vụ của Qaduli còn bao gồm cả việc trục xuất các nhóm tôn giáo và dân tộc thiểu số ra khỏi vùng IS kiểm soát, và hiếp dâm có tổ chức các phụ nữ Yazidi.
Kẻ dự kiến sẽ thay thế Qaduli làm "thống đốc" Syria là phát ngôn viên của IS, Abu Mohammed al-Adnani. Mỹ treo thưởng 5 triệu USD cho mạng của tên này.
Kẻ kiểm soát tài chính mới của IS nhiều khả năng là Iyad al-Obaidi, còn được gọi là Fadel Haifa, từng là sĩ quan an ninh dưới thời ông Saddam, đã tiếp quản vai trò "bộ trưởng chiến tranh" sau khi Shishani chết, theo Hashimi.
Abdallah al-Khatouni, tên đứng đầu về mặt tư pháp của IS, có thể trở thành chủ tịch Hội đồng Shura, ông nói thêm.
Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter cuối tuần trước nói rằng Qaduli đóng vai trò quan trọng trong việc tuyển mộ chiến binh nước ngoài, nhưng không thể xác nhận ông ta có liên quan đến vụ đánh bom tại Brussels hôm 22/3 hay không.
Đại tá Mỹ Steve Warren, phát ngôn viên tại Baghdad của liên minh chống IS, cho biết Qaduli cũng bơm tiền và vạch âm mưu cho các cuộc tấn công của IS ở phương Tây.
"Hắn là phần tử khủng bố quốc tế trong hơn một thập kỷ qua. IS sẽ phải tiếc nuối kinh nghiệm và hiểu biết của hắn".
