Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh hôm qua nói rằng, những bài báo về việc xây trạm quan trắc trên bãi cạn Scarborough chưa được kiểm chứng và không chính xác. “Thứ đó không hề tồn tại”, Reuters dẫn lời bà Hoa nói trong cuộc họp báo thường kỳ.
Trước đó, Hainan Daily (Nhật báo Hải Nam) dẫn lời quan chức đứng đầu cái gọi là thành phố Tam Sa, ông Xiao Jie, nói rằng việc chuẩn bị xây trạm quan trắc là một trong những ưu tiên của chính quyền này trong năm 2017. Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Phillippines năm 2012 và từ đó bao vây luôn khu vực nhiều cá này.
Tháng 7 năm ngoái, phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế kết luận rằng, không quốc gia nào có quyền chủ quyền đối với Scarborough, và tất cả các nước có chủ quyền chồng lấn đối với cấu trúc đá không có người ở này đều có quyền đánh bắt ở đó. Các chuyên gia cho rằng, Trung Quốc nếu xây dựng cơ sở ở Scarborough sẽ góp phần tạo nên “tam giác chiến lược” gồm đảo Phú Lâm (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) và các tiền đồn ở quần đảo Trường Sa, từ đó giúp Bắc Kinh đủ khả năng kiểm soát một vùng nhận dạng phòng không bao trùm cả biển Đông nhằm biến vùng biển này thành thứ vẫn được gọi là ao nhà của Trung Quốc. Tác động của “tam giác chiến lược” đó được cho là sẽ cực kỳ ghê gớm đối với cả Mỹ và Nhật Bản và có thể trở thành nhân tố thay đổi cuộc chơi trong quan hệ cường quốc khu vực.
Trong vài tháng gần đây, căng thẳng trên biển Đông dường như hạ nhiệt đôi chút. Trung Quốc đã để các ngư dân Philippines trở lại đánh bắt ở Scarborough sau khi Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte kêu gọi hai nước xích lại gần nhau.
Muốn giữ quan hệ với Philippines
Trong cuộc họp báo hôm qua, bà Hoa nhắc lại rằng, Bắc Kinh mong muốn có quan hệ tốt với Manila. “Về bãi cạn Scarborough, quan điểm của Trung Quốc là rõ ràng và nhất quán. Chúng tôi rất chú trọng đến quan hệ Trung Quốc - Philippines”, bà nói.
Đến hôm qua, những phát biểu của ông Xiao Jie về kế hoạch xây trạm quan trắc đã bị xóa khỏi bài viết trên phiên bản điện tử của Nhật báo Hải Nam. Các quan chức của cái gọi là thành phố Tam Sa chưa phản hồi về tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, AP đưa tin.
Trong khi đó, Philippines đã chính thức yêu cầu Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila giải thích về những thông tin trên báo chí về kế hoạch xây dựng trên Scarborough. “Chúng tôi đã yêu cầu Trung Quốc làm rõ những kế hoạch mà báo chí đưa về việc xây dựng ở Scarborough”, Reuters dẫn thông báo của Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines, ông Charles Jose, thể hiện qua tin nhắn gửi đến các cơ quan báo chí.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn trên đài phát thanh sau đó, ông Jose nói rằng, Philippines cần tăng cường quốc phòng và năng lực nhận biết trên biển. Ông nói Philippines cũng cần gia tăng hợp tác với các đồng minh và đối tác khu vực, những nước chia sẻ quan điểm với Philippines, để duy trì hòa bình và ổn định trên biển Đông, dựa vào cách giải quyết hòa bình các tranh chấp và tuân thủ nguyên tắc pháp quyền.
“Chúng ta nên duy trì bản chất dân sự để không gây leo thang căng thẳng”, ông Jose nói để phản hồi những ý kiến cho rằng Philippines nên đưa tàu chiến ra Scarborough để bảo vệ yêu sách của nước này đối với bãi đá nằm cách bờ biển của họ khoảng 200km.
Trước đó, Tổng thống Duterte trong chuyến thăm Thái Lan nhắc lại sự cần thiết phải có một bộ quy tắc ứng xử có tính ràng buộc pháp lý cho vấn đề biển Đông. “Tôn trọng tự do hàng hải và hàng không trên biển Đông là lợi ích của tất cả các quốc gia trong và ngoài khu vực”, Tổng thống Duterte và Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha khẳng định quan điểm trong tuyên bố chung.
Tại Đối thoại ASEAN-New Zealand lần thứ 24 diễn ra tại New Zealand từ ngày 21 tới 22/3, các nước cũng bày tỏ quan ngại trước các diễn biến gần đây tại Bán đảo Triều Tiên và tình hình biển Đông. New Zealand bày tỏ ủng hộ quan điểm của ASEAN về biển Đông, cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông, giải quyết hoà bình các tranh chấp, trong đó có tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh ngày 22/3 nói rằng, Bắc Kinh và Washington đã đạt được đồng thuận về việc phát triển quan hệ trên tinh thần không xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cùng có lợi. “Trung Quốc sẵn sàng tăng cường liên lạc và thấu hiểu Mỹ, nâng cao lòng tin, giải quyết các tranh chấp một cách hợp lý, mở rộng hợp tác song phương, khu vực và đa phương”, bà nói.
