Kể từ khi xuất hiện bệnh viêm phổi mới, những tin đồn xung quanh vấn đề này đã rất lớn. Tại sao có tin đồn? Làm thế nào để quản lý tin đồn? Nên đấu tranh với những loại tin đồn nào? Đây là một vấn đề chúng ta phải đối mặt trong cuộc chiến của người dân chống lại bệnh viêm phổi mới.
Là cơ quan tư pháp quốc gia, tòa án nhân dân không thể ở tuyến đầu của quản lý tin đồn, nhưng chúng tôi có trách nhiệm bày tỏ với toàn xã hội suy nghĩ pháp lý của chúng tôi về việc giải quyết vấn đề tin đồn.
Chính phủ Trung Quốc cử chuyến bay thuê bao đầu tiên ra nước ngoài đưa 76 người dân Hồ Bắc từ Thái Lan về Vũ Hán ngày 31/1. Ảnh: Xinhua. I.Khái niệm về tin đồn và cách thức chúng xuất hiện
"Tin đồn" là một thuật ngữ của cuộc sống. Về mặt pháp lý, tin đồn được mô tả là "thông tin sai lệch". Trong trường hợp viêm phổi mới, việc sản xuất, phổ biến hoặc tổ chức hoặc chỉ đạo người khác phổ biến thông tin sai lệch để gây rối trật tự xã hội đều bị pháp luật nghiêm cấm.
Việc tạo ra thông tin sai lệch có nguồn gốc xã hội sâu sắc. Các cơ quan và cá nhân có liên quan thực hiện quản trị xã hội ở tuyến đầu cần có hiểu biết sâu sắc về vấn đề này. Đây là điều kiện tiên quyết để thực hiện tốt hơn các trách nhiệm thực thi pháp luật. Chúng tôi tin rằng những tin đồn chủ yếu là do các lý do sau:
1.Thông tin sai lệch bắt nguồn từ khả năng nhận thức hạn chế của cá nhân
Dựa trên sự khác biệt về mức độ nhận thức của các cá nhân khác nhau, thông tin sai lệch ở các mức độ khác nhau hoàn toàn có thể được tạo ra từ cùng một thứ. Chúng ta nên hiểu sự khoan dung vừa phải của pháp luật đối với cá nhân.Ví dụ, trong tám trường hợp do Cơ quan Công an Vũ Hán xử lý có “7 trường hợp SARS được xác nhận tại Chợ trái cây và hải sản Nam Trung Quốc”. Nếu hiểu một cách máy móc, chúng ta thực sự có thể kết luận rằng, theo quan điểm thực tế, SARS không xảy ra trong đợt dịch viêm phổi mới và đó là sự bịa đặt thông tin sai lệch và thông tin đã gây rối trật tự xã hội.
Theo quy định của pháp luật, việc hành vi bịa đặt và phổ biến thông tin sai lệch phải chịu hình thức kỷ luật, hoặc bị phạt hành chính hoặc thậm chí bị phạt hình sự là chính đáng. Tuy nhiên, hóa ra mặc dù viêm phổi mới không phải là SARS, nhưng nội dung được công bố bởi người đăng thông tin không hoàn toàn bịa đặt. Nếu công chúng nghe "tin đồn" này vào thời điểm đó và áp dụng các biện pháp như đeo khẩu trang, khử trùng nghiêm ngặt và tránh đi chợ động vật hoang dã dựa trên sự hoảng loạn về SARS, thì đây có thể là cách tốt hơn để chúng ta ngăn chặn và kiểm soát dịch viêm phổi mới ngày hôm nay. Đó là điều may mắn.
Do đó, các cơ quan thực thi pháp luật cần xem xét đầy đủ sự ác tính chủ quan của người đăng và phổ biến thông tin và khả năng của họ trong việc nhận ra những thông tin sai lệch. Miễn là thông tin về cơ bản là đúng, người đăng và phổ biến thông tin được coi là không phải cố tình gây hại, và hành vi khách quan chưa gây ra tác hại nghiêm trọng.
Chúng ta nên duy trì một thái độ khoan dung đối với "thông tin sai lệch" như vậy. Cố gắng triệt phá một cách hợp pháp tất cả các thông tin không hoàn toàn phù hợp với thực tế là không cần thiết về mặt pháp lý cũng như về mặt thể chế. Nó thậm chí sẽ làm cho công cuộc triệt phá của chúng ta về những tin đồn đi ngược lại với giá trị của công lý pháp lý và trở thành một mặt tiêu cực để làm suy yếu uy tín của chính phủ. Nó trở thành một sự kiện xấu làm suy yếu cơ sở quần chúng của đảng, và trở thành cái cớ để các thế lực thù địch trong và ngoài nước tấn công chúng ta.
Các bác sĩ kiểm tra tình trạng 2 bệnh nhân nghi nhiễm coronavirus mới ở tỉnh Phúc Kiến ngày 31/1. Ảnh: Xinhua. 2.Thông tin sai lệch bắt nguồn từ việc tiết lộ thông tin không đúng lúc và không rõ ràng
Tin đồn kết thúc khi thông tin chính xác được công khai. Dựa trên sự lo lắng của công chúng về sự an toàn của chính họ, có một mức độ nhầm lẫn nhất định khi đối mặt các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Đó là điều bình thường và nên được thấu hiểu. Nếu tại thời điểm đó, thông tin liên quan được công khai một cách kịp thời và toàn diện, sự nghi ngờ của mọi người sẽ tự nhiên giảm bớt. Tuy nhiên, nếu thông tin không được công bố một cách kịp thời và rõ ràng, thì mọi người thường dễ dàng lắng nghe và lan truyền những tin đồn khác nhau dựa trên sự tương tác xã hội và kinh nghiệm sống của chính họ.
Do đó, để giải quyết vấn đề tin đồn, đối phó với nó theo luật chỉ là chữa triệu chứng, và công bố thông tin mới là trị nguyên nhân gốc rễ. Khi chúng ta làm tốt công việc công bố thông tin, đại chúng sẽ so sánh thông tin công khai với những tin đồn họ có được. Theo thời gian, khi quần chúng thấy rằng thông tin công khai của chính phủ luôn luôn chính xác, tin đồn đương nhiên mất đi nền tảng đại chúng. Ngược lại, nếu tin đồn được xác nhận bởi thực tế, đại chúng sẽ tự nhiên chọn tin vào những tin đồn khi đối mặt tình huống khẩn cấp. Theo nghĩa này, các quan chức ở tất cả các cấp không chỉ phải coi công bố thông tin là nhiệm vụ của họ, mà còn phải xem xét các vấn đề từ tổng thể công việc chung của đảng và nhà nước.
Sau trận chiến này, chúng ta phải rút ra những bài học sâu sắc. Trước tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng, chúng ta phải tin tưởng chắc chắn vào phần lớn quần chúng. Chúng ta thà nghĩ về vấn đề một cách nghiêm túc hơn, cảnh báo người dân một cách nghiêm túc hơn, mô tả tình hình là tương đối nghiêm trọng, để kích thích công chúng coi trọng các sự kiện y tế công cộng và dựa vào người dân giành chiến thắng trong các cuộc chiến đặc biệt tương tự.
Một tình nguyện viên đo thân nhiệt một người dân Hồ Bắc ngày 31/1. Ảnh: Xinhua. 3.Thông tin sai lệch có nguồn gốc từ một môi trường tự truyền thông đặc biệt
Môi trường truyền thông mà chúng ta phải đối mặt ngày nay về cơ bản khác với thời kỳ SARS. Trong thời kỳ SARS, khái niệm tự truyền thông không tồn tại và chỉ có phương tiện chính thức được sử dụng làm kênh thông tin. Vào thời điểm đó, mặc dù các phương thức liên lạc phi truyền thống như diễn đàn, blog và tin nhắn điện thoại di động đã tồn tại, nhưng tác động của chúng là vô cùng hạn chế và chúng không đủ làm kênh chính để truyền thông tin.
Ngày nay, mọi thứ đã thay đổi đáng kể. Với sự phát triển của phương tiện truyền thông thương mại và sự xuất hiện của một loạt phương tiện truyền thông xã hội như Weibo, WeChat, nguồn thông tin của mọi người rất đa dạng và tiếng nói cá nhân có thể được khuếch đại vô hạn qua Internet. Các cá nhân trong khu vực dịch bệnh có thể giao tiếp trực quan và trung thực hơn với công chúng thông qua giọng nói, video ngắn…, phá vỡ sức mạnh thống trị của phương tiện truyền thông chính thức để phổ biến thông tin. Rõ ràng, với lượng thông tin như vậy, mọi nỗ lực che giấu sự thật đều vô ích, và các biện pháp kiểm soát thông tin truyền thống rất khó thực hiện một cách hiệu quả.
Một mặt, đây là một dấu hiệu cho thấy xã hội Trung Quốc đang trở nên trưởng thành hơn, tự do hơn và cởi mở hơn. Mặt khác, sự tự do này cũng cấp đất truyền thông cho việc phổ biến thông tin sai lệch. Đây là lần đầu tiên chúng ta gặp phải một sự kiện y tế công cộng lớn như vậy trong môi trường tự truyền thông, và tình huống phức tạp này cũng là một vấn đề của thời đại mà chúng ta phải đối mặt trong quá trình quản trị quốc gia ngày nay.
Một nhà tâm lý học Trung Quốc trả lời cuộc gọi của người dân tỉnh An Huy ngày 31/1 về dịch coronavirus mới. Tỉnh Han Huy vừa tổ chức một nhóm trợ giúp tâm lý và hotline về coronavirus mới. Ảnh: Xinhua. II.Những loại tin đồn phải triệt phá nghiêm minh
Không phải tất cả các thông tin sai lệch đều bị triệt phá hợp pháp, nhưng tại thời điểm đặc biệt của trận chiến quyết định chống lại bệnh viêm phổi mới, một số tin đồn phải bị triệt phá nghiêm minh.
Từ các trường hợp hiện tại được điều tra và xử lý bởi các cơ quan công an ở nhiều nơi khác nhau, các loại thông tin sau đây phải là đối tượng của các vụ triệt phá nghiêm minh, và có thể bị phạt hành chính. Nếu thông tin sai lệch gây hậu quả nghiêm trọng, Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao có thể sử dụng mạng lưới thông tin xử lý… Điều 5 về giải thích một số vấn đề trong việc áp dụng luật trong các vụ án hình sự đưa ra hình phạt cho các tội danh liên quan.
Công nhân sản xuất máy thở tại tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc ngày 31/1. Ảnh: Xinhua. 1.Tin đồn liên quan tình hình dịch bệnh, gây rối loạn xã hội
Ví dụ, nếu một nơi nào đó không có dịch bệnh mà lại xuất hiện thông tin về tình hình dịch bệnh ở nơi đó thì thông tin là bịa đặt, gây rối loạn xã hội. Tuy nhiên, khi điều tra và xử lý các trường hợp tương tự, các cơ quan thực thi pháp luật cần xem xét toàn diện tác động khách quan của hành động và ác ý chủ quan của người đăng, phát tán tin đồn. Nếu không phải là ác ý chủ quan, và tin đồn chỉ được lan truyền ở một mức độ nhỏ, thì hậu quả về rối loạn trật tự xã hội là tương đối hạn chế. Xét rằng những tin đồn như vậy có tác động tích cực đến việc nâng cao nhận thức về tự bảo vệ của nhóm người, và việc làm rõ những sự thật đó dễ dàng hơn, những người tạo ra và truyền bá những tin đồn đó chủ yếu nên bị chỉ trích và giáo dục, bổ sung bằng hình phạt hành chính, và hình phạt hình sự không được xem xét trong các tình huống không cực đoan.
Công nhân sản xuất thuốc khử trùng ở tỉnh Hắc Long Giang, Trung Quốc ngày 31/1. Ảnh: Xinhua. 2.Tin đồn liên quan thông tin nói xấu quốc gia kiểm soát dịch bệnh không hiệu quả và gây rối loạn xã hội
Trung Quốc là một nước xã hội chủ nghĩa. Khả năng huy động toàn quốc của Trung Quốc được cộng đồng quốc tế công nhận và ca ngợi. Các công dân có kiến thức chuyên môn có liên quan có thể đưa ra ý kiến của họ về quản lý và kiểm soát dịch bệnh của đất nước thông qua các kênh thích hợp và các chuyên gia có liên quan có thể gửi các đề xuất của riêng họ. Tuy nhiên, việc bịa đặt thông tin bừa bãi như đất nước kiểm soát dịch bệnh không hiệu quả, biết đó là thông tin sai lệch mà vẫn cố ý lan truyền rất dễ gây ra sự nhầm lẫn và rối loạn trật tự xã hội nghiêm trọng. Tin đồn loại này cần được xử lý nghiêm minh theo pháp luật, và nên khởi tố hình sự nếu cần thiết.
Hành khách tàu điện ngầm đeo khẩu trang ở Bắc Kinh hôm 28/1. Ảnh: Getty. 3.Tin đồn liên quan việc bịa đặt thông tin về việc điều trị ngoài tầm kiểm soát, điều trị không hiệu quả của cơ sở y tế, gây rối trật tự xã hội
Công chúng có mối quan tâm lớn về việc điều trị bệnh, lo ngại về sự thiếu hụt các biện pháp bảo vệ mà nhân viên y tế phải đối mặt và lo ngại về khả năng của các cơ sở y tế trong điều trị viêm phổi mới. Những cảm xúc này cũng dễ hiểu. Những yêu cầu chính đáng này có thể được công chúng thể hiện. Các chuyên gia, học giả hoặc người có chuyên gia liên quan có thể phê bình mang tính học thuật một cách hợp pháp về các vấn đề nêu trên vì nằm trong phạm vi tự do ngôn luận và cần được pháp luật bảo vệ.
Tuy nhiên, do việc phòng ngừa và kiểm soát dịch đã được nâng cấp thành hành động quốc gia, thông tin về việc xử lý dịch và điều trị bệnh hoàn toàn nên dựa trên kênh thông tin có thẩm quyền của đất nước. Bất kỳ hành vi bịa đặt và phổ biến thông tin sai lệch như trên đề cập sẽ dễ dàng gây ra sự hoảng loạn lớn của công chúng, sự ác ý chủ quan ghê gớm và tác hại xã hội to lớn, và cần phải được xử lý kiên quyết theo pháp luật.
Xếp hàng trước một hiệu thuốc ở Hong Kong để mua khẩu trang. Ảnh: Getty. 4.Những tin đồn khác có khả năng gây rối trật tự xã hội
Trước sự phức tạp của đời sống xã hội và sự xuất hiện của các loại tin đồn mới, khi xem xét các hành vi trong các tình huống khác nhau, chúng ta nên đưa ra đánh giá toàn diện dựa trên các tác động chủ quan và khách quan của chúng.
Những tin đồn như "dầu thơm xức mũi có thể ngăn ngừa viêm phổi mới", "súc miệng bằng muối để ngăn ngừa viêm phổi", "uống rượu và hút thuốc để ngăn ngừa viêm phổi" và những thứ tương tự kiểu hướng dẫn thường thức khoa học xuất hiện nhiều và hình phạt pháp lý đối với các trường hợp này là không phù hợp.
Tuy nhiên, một số hành vi bịa đặt bừa bãi, như phóng đại số người chết, phóng đại tỷ lệ tử vong của bệnh tật, tạo ra cái gọi là "Hãy đọc tôi" của bác sĩ… là không có ý định tốt trong sự chủ quan của người bịa đặt và rất dễ gây ra sự hoảng loạn công cộng nghiêm trọng. Vì thế, những hành vi như vậy cần phải bị trừng phạt nghiêm khắc theo pháp luật.
Những người chơi và xem chơi cờ tướng trong công viên ở Bắc Kinh ngày 31/1 đều đeo khẩu trang. Ảnh: Getty. III.Kết luận
Cuộc đấu tranh với tin đồn về cơ bản là một câu hỏi làm thế nào để chiếm được lòng dân. Ở Trung Quốc ngày nay, vì sự cởi mở và tự do, chúng ta không kiểm soát một số thông tin sai lệch. Để làm rõ một số hiểu lầm thông thường, một mặt, nó phụ thuộc vào nỗ lực của nhà nước, và mặt khác, nó được ghim vào chính quần chúng.
Nhưng virus đang tạo ra một thử nghiệm lớn cho đất nước. Tại thời điểm này, hành vi giả mạo và phổ biến thông tin sai lệch cần được xử lý một cách kiên quyết và mạnh mẽ. Đây là trách nhiệm của các tổ chức chính trị và pháp lý của nhà nước. Mọi người thuộc mọi tầng lớp, những người có liên quan nên hiểu biết sâu sắc hơn về vấn đề này.
Nhân viên hãng hàng không tại sân bay Haneda ở Tokyo, Nhật Bản hôm 31/1. Ảnh: Getty. Có 11.949 ca nhiễm coronavirus mới ở 27 quốc gia, vùng lãnh thổ
Ủy ban Y tế quốc gia của Trung Quốc hôm nay (1/2) thông báo, số ca nhiễm coronavirus mới ở Trung Quốc đại lục tăng thêm 2.102 lên 11.821, gồm 259 trường hợp tử vong, Xinhua đưa tin. Trong số bệnh nhân đang điều trị có 1.795 người trong tình trang nguy kịch.
Ngoài ra, tính đến cuối ngày hôm qua, có 17.988 người nghi nhiễm coronavirus mới. Ngoài Trung Quốc lục địa, có 158 ca mắc ở 26 quốc gia, vùng lãnh thổ, gồm 19 ca ở Thái Lan, 17 ca ở Nhật Bản, 16 ca ở Singapore, 13 ca ở Hong Kong, 11 ca ở Hàn Quốc, 10 ca ở Đài Loan, 9 ca ở Úc, 8 ca ở Malaysia, 7 ca ở Macao, 7 ca ở Mỹ…
