Tuyên bố đưa ra sau khi cộng đồng quốc tế đồng loạt lên án việc TQ triển khai tên lửa HQ-9 đến đảo Phú Lâm và xây dựng căn cứ trực thăng quân sự trên đảo Quang Hòa thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Động thái “quân sự hóa” của TQ ở biển Đông tiến hành vào thời điểm lãnh đạo các quốc gia Đông Nam Á đang có mặt ở Mỹ tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN, Mỹ, và quan hệ hợp tác - an ninh hàng hải trên biển Đông là trọng tâm. Vậy, thông qua bước đi gây căng thẳng này, TQ muốn gửi “thông điệp” gì tới ASEAN và Mỹ?
Thứ nhất, các hệ thống HQ-9 không thể là lực cản đối với Mỹ và những quốc gia có chung lợi ích ở biển Đông, nhưng đó có thể là chủ ý của Bắc Kinh nhằm đáp trả những thách thức của Mỹ và ASEAN đối với cái mà TQ nhận là “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với hơn 80% diện tích biển Đông. Truyền thông TQ thậm chí cảnh báo “nếu Mỹ gây ra mối đe dọa thực sự và có nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột quân sự, TQ có thể triển khai thêm những vũ khí mạnh hơn”.
Thứ hai, TQ muốn thử phản ứng của Mỹ và ASEAN đối với mưu đồ lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ) của nước này trên biển Đông. Năm 2013, TQ bị cộng đồng quốc tế phản đối dữ dội khi đơn phương lập ADIZ trên biển Hoa Đông. Tuy nhiên, TQ không thực thi được ADIZ tại đây do không đủ năng lực quân sự. Nhưng, ở biển Đông thì khác, nơi TQ đã tạo dựng về cơ bản những cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo thuộc chủ quyền Việt Nam.
Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác không mong muốn xung đột vũ trang, chủ trương ổn định biển Đông theo luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ, Công ước LHQ về luật Biển và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông giữa TQ và ASEAN. Tuy nhiên, hành động làm thay đổi nguyên trạng, tăng cường quân sự ở biển Đông của TQ đang đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở khu vực, làm xói mòn lòng tin của cộng đồng quốc tế đối với những tuyên bố của Bắc Kinh trong giải quyết tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.
