Trong tín dụng phi chính thức, điều quan trọng cần “bóc tách” cho rõ: cái nào tín dụng đen thì ngăn chặn, cái nào đáp ứng nhu cầu chính đáng, nên khuyến khích. Tín dụng đen đã và đang gây “hệ lụy” cho xã hội, trở thành vấn nạn nhức nhối, do đó, để góp phần đẩy lùi tín dụng đen, trước hết cần có giải pháp để tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng cho người dân và doanh nghiệp.
Thực tế, tín dụng đen nhức nhối xã hội chủ yếu ở 2 nhóm đối tượng. Nhóm thứ nhất là người nghèo, những người có nhu cầu cấp thiết, chính đáng phải vay tín dụng đen và nhóm đối tượng thứ 2 là vay vì mục đích khác như cờ bạc, lô đề, cá độ bóng đá. Trong đó, nhóm đối tượng thứ nhất chỉ chiếm 1 phần nhỏ, nhóm đối tượng 2 chiếm tới 90%. Đứng trên quan điểm kinh tế thị trường thì ngân hàng nhà nước (NHNN) chỉ nên quan tâm đến nhu cầu của người nghèo phải vay tín dụng đen để giải quyết nhu cầu bức thiết và chính đáng.
Một trong những giải pháp đẩy lùi tín dụng đen là hoạt động điều tra, khởi tố, truy cứu trách nhiệm hình sự với các đối tượng cho vay. Tuy vậy, ngành công an đang gặp phải không ít vướng mắc, kẽ hở từ các quy định luật pháp. Đặc biệt, chế tài xử phạt những vi phạm về tín dụng đen chưa đủ mạnh nên chưa đủ sức răn đe. Còn theo bộ Luật hình sự quy định “cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” là tội phạm “ít nghiêm trọng” do đó, khó có thể áp dụng các biện pháp ngăn chặn như tạm giữ, tạm giam theo Luật Tố tụng hình sự. Do vậy, các nhóm đối tượng này hoàn toàn đứng bên lề luật pháp nếu hoạt động của họ gắn với tín dụng đen.
Chính vì vậy, ngoài việc tăng khả năng tiếp cận dòng vốn tín dụng chính thức, để chặn vòi bạch tuộc của tín dụng đen, điều đầu tiên cần làm là khẩn trương rà soát, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự, hành chính, dân sự về xử lý hành vi phạm tội, vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng; hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực vay tín dụng với những chế tài xử lý cụ thể, rõ ràng và nghiêm khắc, trong đó cần bổ sung hình phạt đối với nhóm hành vi vi phạm liên quan đến “tín dụng đen”, cho vay nặng lãi để có cơ sở pháp lý khi xử lý trong thực tế…
Để tín dụng đen hoành hành còn có dấu hiệu cán bộ thoái hóa, biến chất trong ngành ngân hàng, công an, kiểm sát, tòa án tiếp tay cho các đối tượng hoạt động tín dụng đen, làm cho vấn nạn này ngày càng phức tạp. Do đó, giải pháp vững bền và triệt để đó là cần xử lý nghiêm cả những cán bộ nếu phát hiện họ có dấu hiệu tiếp tay, hay góp phần gây ra nhũng nhiễu dẫn đến vấn nạn tín dụng đen.
