- Mỗi lần bãi rác Nam Sơn bị “đóng cửa”, người dân nhiều quận nội thành Hà Nội lại phải “sống chung với rác”. Rác ùn ứ, chất đống, bốc mùi hôi thối, khiến người dân đô thị đảo lộn cuộc sống, sinh hoạt.
Nguyên nhân chính được đưa ra là công tác đền bù, tái định cư để di dời người dân sống sát bãi rác ra ngoài không được thực hiện kịp thời. Ngoài chính sách đền bù được người dân phản ánh là bất hợp lý, thì một số khu tái định cư chưa dựng xong đã bộc lộ những bất cập. Có khu tái định cư mới nhưng chỉ cách “núi rác” có vỏn vẹn 1,4 km lại xuôi chiều gió nên ô nhiễm mùi không thể ngăn chặn.
Câu chuyện rác ở Hà Nội không chỉ có bãi rác Nam Sơn mà là một bài toán tổng thể, căn cơ trong xử lý. Hàng nghìn tấn rác thải mỗi ngày tại Hà Nội hầu hết vẫn đang được chôn lấp thủ công trong khi các bãi này đang ngày càng quá tải. TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho rằng, muốn phát triển bền vững, cần đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, nâng cao tái chế để đầu ra của ngành này là đầu vào của ngành khác. Tuy nhiên, tại Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng phần lớn rác thải thu gom được vẫn đang xử lý theo kiểu truyền thống chôn lấp, “đếm tấn lấy tiền xử lý từ ngân sách”. Trong khi nhiều nước trên thế giới xử lý rác thải trong lò đốt của nhà máy sản xuất xi măng, luyện thép; rác thải làm đầu vào trong nhà máy sản xuất phân bón…
Tại Hà Nội, từ năm 2017 đến nay, thành phố đã chấp thuận chủ trương đầu tư 5 dự án nhà máy xử lý chất thải rắn hiện đại nhưng tốc độ triển khai vẫn cứ ì ạch chờ cơ chế. Nhà máy đốt rác phát điện thì lại chưa có trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, đến giờ vẫn đang đi xin bổ sung từ Bộ Công Thương, một số dự án khác thì vướng mặt bằng do người dân phản đối xây dựng nhà máy gần nơi họ sinh sống.
Thêm vào đó, các dự án điện rác, xử lý rác làm phân bón cũng “ngắc ngoải” trong những năm qua do rác không được phân loại từ nguồn. Theo các chuyên gia môi trường, Hà Nội sẽ không bao giờ giải quyết được bài toán về rác nếu chúng ta không giải quyết được khâu phân loại rác tại nguồn. Vấn đề của rác thải đô thị Hà Nội cũng như nhiều tỉnh thành khác là khâu phân loại rác thải chứ không đơn thuần là công nghệ xử lý. Việc phân loại rác tại nguồn trước hết sẽ giúp giảm lượng rác thải mỗi ngày. Sau đó, sẽ thấy thứ gì thích hợp phát điện, xử lý trong lò đốt của nhà máy sản xuất xi măng, làm phân bón...
Nói vậy để thấy, bài toán xử lý rác thải là không dễ có đáp án cho Hà Nội. Đại hội Đảng bộ thành phố vừa kết thúc đặt mục tiêu trong nhiệm kỳ này phải có thay đổi căn bản những vấn đề dân sinh bức xúc của người dân như ùn tắc giao thông, rác thải đô thị. Hy vọng rằng những chỉ đạo quyết liệt của Thường trực Thành ủy Hà Nội gần đây sẽ tìm ra một lời giải đồng bộ, hiệu quả cho câu chuyện xử lý rác tại Thủ đô.
