“Trong số các sinh viên xuất sắc của ông, nhiều người đã trở thành các giáo viên ở các trường đại học và các trường cao đẳng. Các giáo viên này đã tham gia vào các phong trào đưa kiến thức đến các nơi xa xôi của các dân tộc trên các vùng núi cao thuộc các tỉnh phía bắc đảo quốc”.
Không chỉ là câu này. Để ý một chút thì loại câu các các quạc quạc này là thường xuyên trên mặt báo, trên đài phát thanh, trên truyền hình, vào đến cả trang sách của nhà văn.
Như câu vừa dẫn trên, rất nhiều từ Các trong ấy có thể bỏ đi được. Tiếng Việt có khi không cần đến Các với Những mà vẫn có thể hiểu đó là số nhiều.
“Trong số các sinh viên xuất sắc của ông, nhiều người đã trở thành các giáo viên xuất sắc ở các trường đại học và các trường cao đẳng”. Chữ “nhiều người” đã cho biết sinh viên của ông không phải là số ít, cho nên có thể bỏ chữ Các trước cụm từ “sinh viên của ông”. Cũng thế, “nhiều người” thì “đã trở thành giáo viên xuất sắc ở các trường đại học và cao đẳng”. Dù trước chữ giáo viên không có Các hoặc Những thì người đọc vẫn biết đó là nhiều giáo viên.
Bây giờ ta được cụm câu sau, khi đã loại bỏ từ Các không cần thiết:
“Trong số sinh viên xuất sắc của ông, nhiều người đã trở thành giáo viên xuất sắc ở các trường đại học và cao đẳng. Các giáo viên này đã tham gia vào phong trào đưa kiến thức đến nơi xa xôi của các dân tộc trên núi cao thuộc các tỉnh phía bắc đảo quốc”.
Nếu phải dịch câu này sang tiếng Anh chẳng hạn, dám chắc dù không có chữ Các trước chữ “sinh viên”, trước chữ “cao đẳng”, trước chữ “nơi xa xôi”, trước chữ “núi cao”, thì người dịch vẫn phải sử dụng số nhiều cho những danh từ ấy. Như vậy, ta đã tiếp nhận được hàm ý số nhiều của danh từ, mà không cần phải viết Các hoặc Những ở đằng trước.
Nhân tiện, cũng nên thử xem trong những chữ Các ở trên, chữ nào có thể thay bằng Những? Nhiều Các quá cũng ù tai như đứng giữa một đàn vịt. Nhiều lúc nên đổi sang Những cho linh hoạt, cho đa dạng, tùy theo sắc thái âm điệu câu văn.
Nhưng cũng lưu ý: chữ Các có thể dùng trong xưng hô, còn chữ Những thì không. Thưa các bạn, chứ không thể thưa những bạn.
Ngôn ngữ nói, nhiều khi bê nguyên vào văn viết, tiện thì bê, mà thành ra một sự lẫn lộn dai dẳng. Nói: người ta đã tổ chức hàng loạt các (những) phong trào tình nguyện. Đã “hàng loạt” là số nhiều rồi, chẳng cần Các (những) làm gì. Lúc này nó chỉ là chữ đệm, chữ thừa.
Đây cũng có những chữ đệm, chữ thừa:
- Trên khắp toàn cầu (trên toàn cầu, chắc là đã đủ. Cần dùng chữ Khắp thì chuyển thành: trên khắp hành tinh).
- Tôi sẽ nói với tất cả mọi người (tôi sẽ nói với mọi người, chắc là cũng đủ. Cần dùng chữ Tất cả, thì chuyển thành: tôi sẽ nói với tất cả những người ấy).
- Tất cả mọi phụ nữ (Kẻ ích kỷ lãng mạn, tr. 333).
Câu này giống như câu trên, “tất cả mọi” thì ôm đồm tham vọng bao quát toàn bộ quá. Hoặc là chỉ dùng “tất cả” hoặc là chỉ “mọi” là đủ rồi.
Cuối cùng, xin tặng người đọc một đàn vịt đời cười:
Các chương trình hài kịch của các nhà hát trên các vùng đất nước đã đem đến các tiếng cười thích thú cho các thế hệ công chúng thuộc các tầng lớp khác nhau – đó là các phần thưởng lớn cho các nghệ sĩ luôn lấy các niềm vui của các khán giả làm các mục tiêu phấn đấu của mình.
