Nhà đày do thực dân Pháp dựng lên từ năm 1930-1931 để biệt giam và thủ tiêu các chiến sỹ cộng sản với nhiều hình thức tra tấn, đày ải khắc nghiệt và tàn bạo. Gần 4.000 lượt tù chính trị đã từng bị giam giữ tại Nhà đày Buôn Ma Thuột tính tới năm 1945.
Nhà đày tọa lạc trên khuôn viên rộng gần 2 ha, có 6 phòng giam chính, một dãy xà lim và các hạng mục công trình khác phục vụ cho việc cai trị, bao quanh là 4 bức tường cao, có dây thép gai ở trên, có hệ thống đèn chiếu sáng, bốn góc có 4 tháp canh, từ tháp canh có thể quan sát được toàn bộ khuôn viên Nhà đày.
Khi xây dựng, thực dân Pháp đã khai thác tối đa các điều kiện, khí hậu khắc nghiệt, sự cách trở về địa lý, tình hình dân cư nhiều thành phần dân tộc, sự khác biệt về phong tục tập quán, lối sống, bất đồng ngôn ngữ để tạo “bức tường thành” ngăn cách, bao vây tù nhân… hòng giết dần, giết mòn cả thể xác lẫn tinh thần của tù chính trị… Tất cả các âm mưu thâm độc đều không đè bẹp được ý chí kiên cường, bất khuất của những người tù chính trị. Các cuộc đấu tranh trong tù diễn ra thường xuyên chống lại chế độ hà khắc của thực dân Pháp. Các chiến sĩ cách mạng đã biến Nhà đày thành “Một trường cao cấp về Chủ nghĩa Cộng sản”, rèn luyện bản lĩnh chính trị. Sau khi thoát khỏi Nhà đày, nhiều đồng chí tiếp tục hoạt động cách mạng, trở thành cán bộ chủ chốt, giữ các vị trí quan trọng của Đảng, Nhà nước như Phan Đăng Lưu, Hồ Tùng Mậu, Võ Chí Công, Trần Hữu Dực…
Đặc biệt tại Nhà đày vào năm 1940, tổ chức có tên gọi Lực lượng trung kiên được thành lập đóng vai trò như một Chi bộ Cộng sản - đây là nhân tố quyết định đến thắng lợi trong cuộc vận động giải phóng dân tộc ở tỉnh Đắk Lắk. Đến thời đế quốc Mỹ xâm lược, chúng tiếp tục sử dụng Nhà đày để giam giữ tù nhân và phục vụ cho mục đích khác.
Năm 1980, Nhà đày Buôn Ma Thuột được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch) đặc cách xếp hạng Di tích lịch sử và văn hóa quốc gia. Ngày 24/12/2018, Nhà đày được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định xếp hạng quốc gia đặc biệt.
