Rộn ràng chuột Canh Tý

Tranh Phạm Hà Hải
Tranh Phạm Hà Hải
TP - Chuột hiếm khi xuất hiện trong hội họa hay điêu khắc Việt Nam. Lý do được nhiều nghệ sỹ đưa ra: Khó tạo hình. Nhưng năm 2020, rất nhiều họa sỹ, nhà điêu khắc đã tìm cách “giải mã” chuột. Họ đưa đến cho khán giả cách nhìn đa chiều về con vật bị loài người xua đuổi xưa nay.

Những chú chuột “nét tươi trong”

Họa sỹ Lê Trí Dũng, người nổi tiếng với tranh ngựa thú nhận: “Theo thói quen năm nào tôi cũng vẽ con giáp nhưng  ít vẽ chuột  vì tạo hình xấu, khó vẽ”. Nhưng  ngắm tranh chuột của Lê Trí Dũng, người ta lại thấy chuột gần gũi lạ lùng. Biện pháp nhân cách hóa và tiếp thu giá trị của tranh dân gian Đông Hồ đã giúp Lê Trí Dũng tạo nên hai bức chuột Canh Tý tươi vui, ấm áp, rạo rực sức xuân: “Mẹ bồng con” và “Đám cưới chuột”.

Rộn ràng chuột Canh Tý ảnh 1 Tranh Lê Trí Dũng
Thách thức về mặt tạo hình càng kích thích nhiều nghệ sỹ “đọ” tài biến hóa chuột. Phạm An Hải không đứng ngoài cuộc chơi. Tuy vậy, trước đây dịp tết đến, xuân về anh bỏ qua chuột. Năm nay, lần đầu tiên họa sỹ vẽ tranh tý và chơi hẳn một serie chuột, đa dạng về thần thái. Phạm An Hải ghi dấu ấn bởi những họa phẩm trừu tượng song chuột Canh Tý của anh không theo lối này. Sử dụng biện pháp nhân cách hóa, họa sỹ biến thế giới chuột trở nên thân quen, gần gũi với thế giới con người. Anh không vẽ những con chuột trần trụi, không gieo cảm xúc tiêu cực về loài chuột cho người thưởng thức. Khi xem “Vua chuột” nhiều khán giả bình luận vui: “Vua chuột hơi bị nhiều mỹ nữ”. Nhưng bức chuột gồm 5 con với 5 màu sắc khác nhau tưng bừng trong không khí lễ hội có lẽ được anh dụng công hơn cả. Tác giả kế thừa tinh hoa của tranh dân gian Đông Hồ kết hợp với Thuyết Âm dương- Ngũ hành tạo thành đám rước chuột đậm đà bản sắc Việt: “5 con chuột trong tranh là 5 mệnh: Kim- Mộc- Thủy-Hỏa- Thổ. Kim tương ứng với Màu trắng; Thủy- Màu đen; Hỏa- Màu đỏ; Thổ- Màu vàng; Mộc- Màu xanh lá cây. Ngũ hành qui tụ trong hình ảnh đám rước hội ngày tết. Ngày tết mỗi một con chuột làm một nhiệm vụ để tôn vinh năm của chúng”, họa sỹ chia sẻ thông điệp bức tranh. Tuy nhiên, vẽ tranh chuột được Phạm An Hải xác định chỉ là một cuộc chơi nên anh thường vẽ ngẫu hứng, có bức được họa sỹ vẽ ngay trên hộp cigar.

Em trai của Phạm An Hải, họa sỹ Phạm Hà Hải là một trong những họa sỹ đam mê vẽ con giáp. Bởi anh là họa sỹ thường xuyên tư duy và thực hành theo mạch ngầm văn hóa phương Đông. Anh chính là họa sỹ từng được Tổng công ty Bưu Điện Việt Nam “chọn mặt gửi vàng” vẽ tem 12 con giáp. Anh phát hiện ra sự hấp dẫn đặc trưng của chuột chính là sự tinh nhanh. Cho nên, trên tem của Phạm Hà Hải là hình ảnh chú chuột thập thò. Vốn thiên về màu nhẹ, sáng nhưng khi vẽ tranh xuân hay tranh con giáp họa sỹ chọn màu sắc tươi sáng, ấm nóng thể hiện để mang đến xúc cảm hy vọng của mùa xuân. Tranh chuột của Phạm Hà Hải thể hiện dấu ấn cá nhân đậm nét, anh giản lược về nét. Họa sỹ mong muốn mang đến cho người xem một tác phẩm nhiều tầng văn hóa, giàu tính lịch sử, tính mỹ thuật, tính bản địa và cá tính của người Việt. Anh lấy cảm hứng từ tranh in ván gỗ. Giã từ đời sống công chức vài năm nay, Phạm Hà Hải bây giờ là họa sỹ tự do nên có nhiều thời gian dành cho sáng tác. Tết Canh Tý, anh sáng tạo thêm nhiều bức tranh về chuột, lần này không phải chuột thập thò, mà là chuột hạnh phúc, có lứa có đôi ríu rít.

Những “Tí ti”, “Vua chuột”…

Khác với họa sỹ đàn anh Lê Trí Dũng, Phạm An Hải… Nguyễn Đoan Ninh là một trong những họa sỹ hiếm hoi ở Việt Nam không “tô hồng” chuột: “Tôi vẽ chuột chẳng phải để chào mừng năm mới gì cả. Chẳng qua năm mới là lí do tôi “mượn” để vẽ thôi. Vì chuột là loài vật mọi người không yêu quí nên tôi muốn vẽ mặt nó, muốn mượn nó để nói các vấn đề xã hội”. Bức tranh gây ấn tượng đặc biệt của Đoan Ninh tả cảnh con chuột mặc bikini nhảy trên chiếc chảo đun nóng: “Tôi muốn nói vấn đề của những người say sưa với chiến thắng trước mắt, không biết nguy hiểm sẵn sàng đổ xuống bất kỳ lúc nào”. Sinh năm 1975, tuổi Mão, cả tuổi thơ của Đoan Ninh vẽ mèo, song đây là năm đầu tiên họa sỹ vẽ chuột. Không dừng ở một, hai bức, Đoan Ninh trình làng liên tiếp, cứ sinh nở xong lại mang “con” khoe ngay trên “fây”.

Xem chuột của Nguyễn Đoan Ninh chớ bình luận xấu/đẹp vì sẽ bị hụt hẫng, thất vọng: “Đẹp theo kiểu mĩ học, tôi không quan tâm. Những con chuột tưng bừng long lanh, tôi không hướng tới” - anh tuyên bố.  Mặc dù không vẽ chuột chiều theo xu hướng đám đông nhưng cũng lắm “thượng đế” mong muốn sở hữu chuột của Đoan Ninh và anh cũng sẵn sàng chiều họ: “Khi vẽ để bán thì mình nhẹ nhàng hơn”. Đáng quí trong tranh chuột của họa sĩ sinh năm 1975 là sự thuần Việt, không lai căng. Anh là con trai trưởng của nhà điêu khắc Nguyễn Trọng Đoan, một nghệ sỹ làm gốm hàng đầu nên ít nhiều Nguyễn Đoan Ninh thừa hưởng tình yêu văn hóa dân tộc từ cha. Từ thời còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông, Nguyễn Đoan Ninh đã say mê vẽ tranh trên giấy dó. Đến nay, niềm say mê chưa hề lụi tắt. Theo trào lưu Pop art, song Đoan Ninh tự hào vì tranh chuột của anh vẫn có “màu riêng”: “Pop art đồng quê Việt, chất liệu và đề tài thuần Việt, mà không cần nón lá áo dài hay yếm đào khăn lĩnh…”. Tên bức tranh được đặt rặt quê: “Tí ti”.

Chuột Canh Tý không chỉ khiến họa sỹ rộn ràng còn kích thích cả những người làm điêu khắc. Lê Đình Nguyên, biệt danh Nguyên Trâu, năm nay cũng say mê sáng tạo chuột. Chuột của Nguyên Trâu không phải “giống” bình thường: “Chuột của tôi là chuột vua, chuột đội vương miện”. Gã tự hào mình chẳng làm chuột giống bất cứ “tên” nào trong làng hội họa lẫn điêu khắc Tây, Ta: “Tôi làm chuột theo kiểu của tôi, không phải kiểu chuột Mickey từ lò Walt Disney của Mỹ, cũng không mang dấu ấn Đông Hồ của Việt Nam”. Chuột của Nguyên Trâu cao tầm 60-70 phân.

Rộn ràng chuột Canh Tý ảnh 2
Đây cũng là lần đần tiên nhà điêu khắc tuổi Tý thử sức sáng tạo chuột. Gã gặp khó khăn như bất kỳ nghệ sỹ nào khi tham gia vào vũ điệu chuột: “Khó nhất là không thoát ra được tạo hình của con chuột Đông Hồ”. Gã tìm mọi cách bứt mình khỏi ám ảnh quá khứ nhanh nhất: “Tôi làm chuột mặc áo tơi đương đại”. Lăn lộn vì chuột suốt mấy ngày, quên ăn, quên ngủ nhưng gã không thấy mệt. Lê Đình Nguyên làm chuột trong xúc cảm dâng trào, lúc khóc, lúc cười… Tôi hỏi gã: “Vì sao anh phải khóc vì chuột?”. Câu trả lời của Nguyên Trâu thật bất ngờ: “Vì vợ chồng nhà chuột vẫn phải đi đưa hối lộ, tên chuột chồng phải cầm con cá to hối lộ mèo mới được yên thân”. Vừa mới trình làng, chuột của Nguyên Trâu đã có vài “đại gia” gõ cửa, có người đã chồng tiền muốn rước ngay về.
MỚI - NÓNG
Nhiều chính sách mới có hiệu lực từ tháng 4/2024
Nhiều chính sách mới có hiệu lực từ tháng 4/2024
TPO - Từ tháng 4/2024, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: sửa đổi, bổ sung một số điều của quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông; không xét danh hiệu “Lao động tiên tiến” với người tuyển dụng dưới 6 tháng; quy định mới về xét danh hiệu "Thầy thuốc nhân dân", "Thầy thuốc ưu tú"...
Công an thông tin về vụ múc đất cao tốc mang đi bán
Công an thông tin về vụ múc đất cao tốc mang đi bán
TPO - Lãnh đạo Công an huyện Krông Pắc (Đắk Lắk) cho biết, việc khởi tố 2 bị can liên quan múc đất công trình cao tốc Khánh Hoà - Buôn Ma Thuột mang đi bán là hồi chuông cảnh báo. Công an huyện sẽ kiểm tra, xử lý các xe quá khổ, quá tải, nhất là việc múc đất của dự án đổ đi nơi khác không đúng quy định.