40 năm bài hát Gà gáy

Bài hát này đã đến với công chúng từ bao giờ thì chắc hẳn chưa mấy ai biết. Xin tiết lộ: người đầu tiên phát hiện sưu tầm và giới thiệu bài  dân ca này là nhạc sỹ Huy Trân và năm nay bài hát đã tròn... 40 tuổi.

Xin nhạc sỹ cho biết bài hát Gà gáy được ra đời như thế nào?

Vào những năm  60 của thế kỷ trước, tôi đã thực hiện  các chuyến đi điền  dã  ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc để sưu tầm dân ca. Một lần, trong chuyến đi  lên rẻo cao Tây Bắc, tới bản Bô Lếch (xã Nậm Khao, Mường Tè, Lai Châu), tôi đã  gặp đồng  bào Côống và nhận thấy họ có một nền dân ca phong phú, nhiều làn điệu dân ca đặc sắc như Khuê nông lê, Loong lẳn, Nảng Ti Ling, Ga fà té le... Tôi đã thu thanh vào băng từ.

Khi về Hà Nội, từ những làn điệu dân ca đã được thu thanh đó, tôi đã dịch ra nốt nhạc (ghi âm) và đặt lời mới như: Khuê nông lê (Hò đóng thuyền), Loong lẳn (Trăng sáng),  Ga fà té le (Gà gáy) và xuất bản trong một số tập  dân ca của Nhà xuất bản Âm nhạc.

Theo các cụ già dân tộc Côống,  "Ga fà té le"  là "Tiếng con gà nó gáy", tôi đã đặt tên cho bài hát là Gà gáy và làm lời mới cho bản dân ca này. Bài hát này đã được gửi tới Phòng Dân ca (Đài Tiếng nói Việt Nam) và đã được ca sỹ Thanh Hoa (nay là Nghệ sỹ Nhân dân) hát giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1965.

Được biết ngoài sáng tác những bài hát cho thiếu nhi, nhạc sỹ còn dành nhiều  thời gian cho việc tìm hiểu, sưu tầm nghiên cứu âm nhạc dân tộc Việt  Nam?

Giới trẻ và đặc biệt là các em thiếu nhi biết đến tôi là tác giả của các bài hát thiếu nhi như: Quả bóng, Hoà bình cho bé, Xôn xao mùa xuân, Bầu  trời này mặt đất này, Chú bò xanh... Nhưng sáng tác bài hát thiếu nhi chỉ là một phần trong suốt cuộc đời hoạt động  âm nhạc của tôi.

Nửa cuộc đời nghệ thuật của tôi là mảng công việc tìm hiểu, nghiên cứu dân ca nhạc cổ truyền  của một số dân tộc Việt Nam. Suốt 20 năm tuổi trẻ công tác tại Viện Âm nhạc, tôi đã  lặn lội, vượt suối, qua đèo đến với nhiều vùng dân tộc mà  xa xôi vất vả nhất là vùng rẻo cao Tây Bắc, gặp gỡ người Hà Nhì, người Côống, người Khơ Mú... ở  huyện Mường Tè.

Tất cả đã để lại trong tôi  tình yêu mến và tự hào với nền  dân ca nhạc các dân tộc Việt Nam. Tôi đã viết những tiểu luận  giới thiệu nền ca nhạc dân gian một số dân tộc vùng cao Tây Bắc và một số cuốn sách nghiên cứu về các nhạc khí các dân tộc Việt Nam đã được xuất bản...

Kể từ năm 1980, khi chuyển về  Ban Âm nhạc (Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội), tôi đã  chú trọng tới  mảng ca nhạc dành cho trẻ em, đặc biệt chuyên mục Câu chuyện âm nhạc dành cho thiếu nhi với mong muốn đem âm nhạc đích thực tới trẻ em,  là chuyên mục được giới âm nhạc hoan nghênh và các em nhỏ yêu thích.

Đã bước sang tuổi thất thập, nhạc sỹ mong ước gì?

Tôi  ao ước nếu còn có sức khoẻ, lại được  rong ruổi ở   những vùng núi Tây Bắc để  làm đầy đặn thêm bộ sưu tập dân ca của mình, và nếu có thể  được đi khắp mọi miền của đất nước mình  ghi lại những bài  dân ca  mà từ trước tới giờ chưa ai khai  thác ...

Cảm ơn nhạc sỹ và nhân năm con Gà chúc nhạc sỹ sức khoẻ dồi dào để có thể thực hiện được những ý định của mình.