 |
| Một vở diễn của đoàn tuồng Tiến Thành ở hội làng, thanh niên leo cả lên sân khấu ngồi xem |
Trong căn nhà ván bé tin hin một ngày gió lạnh đầu xuân, anh Phan Thanh Tùng rét run vì mới từ ruộng lên. Biết chúng tôi đến để hỏi thăm về đoàn tuồng, anh say sưa kể, quên cả cái áo ướt chưa kịp thay.
Câu chuyện của anh bắt đầu bằng những ngày vất vả gieo neo mà nhóm bốn thanh niên xã Hòa Tiến gồm vợ chồng anh Tùng chị Nở, anh Khánh chị Hạnh tập hợp thành đoàn tuồng rồi lang thang lưu diễn.
Cơm không đủ no, dành dụm lắm thì đủ tiền đi xe đò, đoàn tuồng mang tên Tiến Thành vẫn đi diễn khắp tỉnh Đắk Lắk và xuống đến các tỉnh miền Trung. Ngang qua cái nôi của tuồng là Bình Định, đoàn Tiến Thành còn câu thêm được nhiều diễn viên trẻ yêu tuồng khác cùng tham gia.
Càng lớn mạnh về nhân sự, càng khốn khó về kinh phí vợ chồng anh Khánh, anh Tùng nhiều phen lặng lẽ trốn mọi người về lại huyện Krông Pắk để cầm cố nhà cửa, rồi vay mượn người thân tiền và gạo để tiếp tục nuôi đoàn.
May mắn sao, thân nhân của anh Khánh cũng yêu tuồng. Họ đưa cho anh giấy tờ nhà đất để vay tiền tiếp tục gây dựng cơ đồ cho đoàn tuồng Tiến Thành.
Ngày trước, ba của anh Khánh và cũng là cha nuôi của anh Tùng, trong một vở diễn tuồng đã tắt thở trên sân khấu. Những tinh túy và tình yêu nghệ thuật tuồng ông đã kịp truyền lại cho anh Khánh và anh Tùng, hai anh động viên nhau gắng công gìn giữ.
Đoàn tuồng Tiến Thành cuối cùng cũng tìm được cho mình một con đường thích hợp. Họ không bỏ tiền thuê rạp và bán vé cho khách xem, mà gắn hoạt động của đoàn với những lễ hội dân gian, với những sự kiện ở các đền chùa, nơi những vị chủ lễ cũng nặng lòng với nghệ thuật tuồng cổ nay đã mai một nhiều.
| Thanh niên không những không quay lưng lại với tuồng cổ; nhiều người còn xin theo Tiến Thành để học diễn tuồng. Có những lúc, đoàn tuồng Tiến Thành có hơn 50 người, phần lớn là thanh niên. |
Ở đâu có lễ làng là đoàn tuồng Tiến Thành có mặt. Họ diễn miễn phí ở các lăng đình, chùa chiền suốt từ 8 giờ sáng đến 10 giờ đêm. Người này diễn mệt người khác vào thế. Thanh niên trai tráng cũng như ông già bà cả trong làng cứ ùn ùn rủ nhau đem chiếu tới trải trước sân khấu xem tuồng.
Lễ hội làng nhờ có sự tham gia của tuồng Tiến Thành mà thêm đông vui nhộn nhịp. Những vị chủ lễ vì vậy cũng không hẹp hòi khi tan lễ và tiễn đoàn đi nơi khác. Cộng với khoản tiền nho nhỏ do những vị khán giả xộp thưởng cho lúc họ ngồi xổm xem tuồng, đào kép của đoàn Tiến Thành cũng đủ chi tiêu và dành dụm gửi tiền về nhà nuôi con.
Anh Tùng hể hả, nhiều diễn viên trẻ mới hai mươi hai mốt cũng đã cứng nghề, có thể làm kép chính thay mình được rồi.
“Hôm nay đoàn đang diễn ở một hội làng tại Phú Yên, nhưng mình vẫn có thể giao vai lại cho họ để về nhà thăm con xem tụi nhỏ học hành thi cử làm sao. Cả năm mình đi biền biệt. Hội làng nào họ cũng kêu tụi mình đến diễn. Thiếu tuồng thì bớt vui mà!”.
