>> Kỳ 1 : Sóng ngầm trên sân khấu: “Sao” nào ăn khách?
 |
| Đàm Vĩnh Hưng |
Điểm mặt bầu sô
Cánh bầu sô tỉnh lẻ đất Bắc chủ yếu là tư nhân, hoạt động dưới hai hình thức: một là tự thành lập Cty tổ chức biểu diễn, hai là mua giấy phép của các Cty này hoặc đoàn nghệ thuật.
Nếu thành lập Cty, hầu hết xin cấp phép hoạt động tại tỉnh lẻ như Hải Dương, Thái Bình, Hải Phòng... Họ không chọn Hà Nội bởi bầu sô chủ yếu người tỉnh lẻ, quan trọng hơn: sự giám sát của Hà Nội bao giờ cũng khắt khe, trong khi các tỉnh “dễ thở” hơn, hễ có vi phạm cũng dễ bề giải quyết.
Điều này có vẻ ngược, vì như ở Hà Nội, các chương trình kinh doanh khiến khán giả rút ví phải có thương hiệu nhà tổ chức. Chẳng hạn Đời cười không cần biết có “sao” nào chỉ cần thương hiệu Nhà hát Tuổi trẻ đã đủ sức hút, mặc dù Đời cười ngoài Vân Dung, chỉ có danh hài Chí Trung.
Nếu bê nguyên thương hiệu cùng dàn diễn viên này tới tỉnh lẻ thì (dù không lỗ nhưng) không thể kéo ngùn ngụt khán giả. Người ngoại tỉnh không quan trọng đơn vị mà họ chú ý chương trình có ai. Chỉ cần khoảng 3 cái tên thực sự ăn khách và một “sao” nhạc thị trường TP HCM là thắng. Điều này thì bầu sô tư nhân nắm bắt rất tốt.
Điểm danh bầu sô phía Bắc, hiện có khoảng hơn chục (chưa kể “bầu cỏ” - tức là tổ chức ở tuyến làng xã vé 3.000 - 10.000 đồng) chia thành 2 nhóm. Nhóm trung bình có thể kể những cái tên quen như: Hưng “mùa thu”, Trường “Vọng”, Phi “bầu”, Giang “xiếc”, Trà My...
Nhóm trên ít hơn, chỉ có khoảng 3-4 người: Lợi “Hồ Gươm Xanh”, Sơn “Đông Đô” và Hoàng Tiến. Trong nhóm này bầu Lợi rất ít làm nhưng đã ra tay là hoành tráng, Sơn “Đông Đô” thường làm đều đặn mỗi tuần, “đình đám” nhất là Hoàng Tiến.
Vị này được giới bầu sô nhận xét là mát tay, đánh đâu thắng đấy. Một bầu cho biết: Thường bầu Tiến đã mời diễn viên thì không bầu nào có thể tranh, tại vì bầu Tiến sô dày, tuần nào cũng làm, thậm chí 2-3 sô/tuần trong khi bầu khác, tháng có khi chỉ 2-3 buổi. Yếu tố quan trọng nữa, bầu Tiến sẵn sàng trả cát-sê cao.
Chừng năm nay nổi lên một tên mới: bầu Thụy. Mới xuất hiện bầu Thụy đã được xếp hạng giữa 2 nhóm. Góp mặt cùng thị trường này còn có bầu Chí Trung. Cũng theo bầu sô trên thì Chí Trung được xếp loại có tiếng nhưng chưa lọt tốp đầu. Hơn nữa bầu này chỉ “gặt hái” theo mùa, thường là cuối năm.
Những chiêu cạnh tranh
Quan hệ giữa các bầu khá phức tạp, lúc nào cũng căng như quả bóng bơm quá hơi. Nguyên nhân chính xuất phát từ việc cạnh tranh. Theo giới bầu sô, điểm “ngon” nhất ở phía Bắc là Hải Dương, Thái Nguyên, Yên Bái, Thanh Hóa, Lạng Sơn. Tổ chức tại đây chưa ai “chết”.
Tuy nhiên không thể cứ khai thác mãi chỉ vài nơi như vậy và đương nhiên không phải cứ tổ chức ở nơi khác là “chết”. Chọn điểm nào và diễn cái gì là yếu tố chính tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt, phần lớn không lành mạnh, thậm chí chụp giật.
 |
| Vân Dung |
Khó nhất của “nghề” này là phải nhạy bén trong việc chọn điểm, nắm bắt thị hiếu khán giả ở từng điểm. Tức là phải xem họ đang “sướng cái gì” để “gãi trúng chỗ ngứa”. Bầu cần nhanh nhẹn, nhạy cảm- không phải tất cả đều có được yếu tố này.
Thế nên yếu tố tiếp theo rất quan trọng: lối đi “du kích”! Khảo sát điểm diễn, chọn ra điểm tốt nhất đều phải bí mật. Giữ tới giờ chót, ngay cả diễn viên khi nhận lời mời cũng không được biết, chỉ nghe thông báo điểm diễn cách Hà Nội bao xa, từ đó “ướm” vào cát-sê đi xa, cao hơn bình thường một chút.
Chỉ cần lộ thông tin, lập tức sẽ có một hoặc thậm chí vài bầu “nhảy” vào điểm diễn ấy. Cách đây chưa lâu, bầu H. đã tìm được điểm diễn, có ý định mời một danh hài đang được khán giả ở đó đón đợi, không may cho H.
một bầu khác “đánh hơi” được, lập tức nhảy vào, mời chính danh hài ấy và tổ chức sớm hơn 1, 2 ngày. Vậy là H. chỉ còn cười ra nước mắt mà bỏ cuộc, chịu mất trắng tiền tổ chức, quảng cáo băng - rôn, quảng cáo lưu động... gần chục triệu đồng.
Lại có trường hợp tìm được điểm diễn, đã liên hệ tổ chức nhưng trước đó bầu khác thấy thích điểm ấy cũng quyết tâm làm ăn bằng được, trong khi nếu ai làm sau cầm chắc lỗ, giải pháp khả thi là “bán cái”. Giới bầu sô gọi kiểu làm này là “đi trước đón đầu bầu”.
Hãn hữu có bầu phân chia địa bàn tổ chức theo kiểu... xã hội đen! Như chuyện một bầu tư nhân có “máu mặt” làm chương trình tại thị xã Tam Điệp (Ninh Bình), vẫn địa điểm ấy lâu nay bầu C.
“oanh tạc”, anh này nghiễm nhiên cho là địa bàn của mình. Vụ “cướp điểm” được xử lý bằng cách gọi điện văng đủ thứ trên đời và không quên chúc: “Tối nay mưa cho chết mẹ mày đi!”.
Dù căng như quả bóng bơm quá, nhưng hơi thừa kia lúc nào cũng ở một lượng nhất định, không đủ mức để làm quả bóng vỡ tung. Vì chính họ cũng cần tương trợ. Trong một sô của bầu S., danh hài HG không biết vì thế nào mà mãi tận tới 0giờ30 mới tới được điểm diễn.
Đương nhiên như thế S. sẽ gặp không ít rắc rối với nhà quản lý văn hóa địa phương, lần sau rất khó trở lại, nhưng đáng sợ nhất là những cơn thịnh nộ của khán giả vì không ít người bỏ tiền ra là để xem chính sao này. Vậy là lập tức cả làng bầu cùng tẩy chay danh hài kia. Tới thời điểm chúng tôi thực hiện bài viết này, lệnh “cấm vận” HG vẫn chưa được dỡ bỏ.
Hiện trong giới bầu sô đang có tin đồn Sơn “Đông Đô” đang chuẩn bị thành lập hiệp hội cho những bầu sô với mong muốn mối quan hệ giữa các bầu dễ thở hơn. Để chuyện này thành hiện thực chẳng phải ngày một ngày hai nhưng âu đó cũng là quy luật của sự phát triển tất yếu mang tính bền vững...
