Dám bỏ một thói quen, từ bỏ nhiều thứ tiện dụng để đến miền đất mới với môi trường trong lành hiền hòa hơn. Dám rời xa mảnh đất trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa nhưng ồn ào và ô nhiễm.
Thời bao cấp để lại cho Hà Nội quá nhiều thói quen xấu. Nhiều người phản tỉnh, định bỏ thói quen ấy, thì đã bị những người xung quanh có cùng thói quen, kéo đi. Dũng cảm lắm mới không a dua.
Trong nghệ thuật, thói quen giết chết sáng tạo. Bức tranh vẽ vài cái cây tán tròn tròn trên cánh đồng bao la được nhiều người treo ở nhà. Tác giả của nó bao năm chỉ vẽ kiểu ấy. Anh từng lên án những người chép tranh, đạo tranh, gần đây lại cảm ơn tranh chép. Chẳng hiểu thế nào. Rất nhiều họa sỹ, nhạc sỹ sau khi thành danh cứ đi theo lối an toàn, trong giới gọi là tự copy mình. Tác phẩm mới thực ra không có, chỉ có những đồng tiền mới.
Nhiều nghệ sĩ đương đại trong nghệ thuật tạo hình, trong âm nhạc đang say mê với cách biểu hiện mới, ngôn ngữ nghệ thuật mới. Đạo diễn Lê Quý Dương là người đầu tiên đưa sắp đặt và người vào sân khấu múa rối. Anh chỉ làm một vở, rồi đi khám phá tiếp, để lại hàng loạt người ăn theo anh. Nhạc sỹ Quốc Trung tìm tòi với world music. Hai cha con Quyền Văn Minh và Quyền Thiện Đắc đưa hồn quê hương vào nhạc jazz. Saxophone đâu chỉ dùng để thổi bài Hạ trắng cũ mèm. Thói quen biến ca khúc ăn khách thành nhạc không lời dễ nghe, nhưng nghe mãi thành phản cảm.
Trong giới xuất bản đã xuất hiện những cách làm sách mới, quan trọng hơn là cách viết mới. Gần đây có “Quẩn quanh trong tổ” của Phan An, “Hở” thơ Nguyễn Thế Hoàng Linh và cuốn sách tranh với các thành ngữ Việt đương đại của Thành Phong…
Các tác phẩm nghệ thuật đi theo đường mới, đường riêng vẫn ra đời, được người nước ngoài thích thú, nhưng rất hiếm người Việt tìm xem. Họ ở nhà ôm lấy cái tivi đang chiếu phim Hàn Quốc. Không phải sự phá bỏ thói quen nào cũng được chấp nhận.
Nhưng những người dám từ bỏ những con đường mòn để mở ra con đường mới thì vẫn âm thầm làm, cho tương lai.
