Cụ thể, rất nhiều vấn đề thực tiễn xảy ra hàng ngày nhưng không dám chấp nhận, cứ khăng khăng với những quan điểm cũ. Hơn 20 năm Khoán 10 đã được thực tế chứng minh mới dám chấp nhận.
Từng ấy năm thế giới đã đi đến tận đâu rồi! Cơ chế nào tâm lý ấy. Tại sao có các tật xấu đó? Cần giải quyết tận gốc nguyên nhân...
Dễ thỏa mãn
Thói xấu của người Việt, nhưng theo tôi tai hại nhất là thói sớm bằng lòng với những gì mình đã có, không có tham vọng lớn, tầm nhìn thì không vượt khỏi lũy tre làng nhưng cứ tưởng mình đang ở “đỉnh”. Lòng tự hào dân tộc thường dễ chuyển từ tự cao sang tự ti nước nhỏ và ngược lại.
Chẳng hạn, tuy nằm ngay trên bờ Thái Bình Dương, lại có một đường bờ biển dài, nhưng người Việt ta xưa kia cũng chỉ mới quanh quẩn ven bờ mà chưa bao giờ dám ra khơi xa, chứ chưa nói đến việc làm chủ vùng biển.
Vùng Tây Bắc địa hình tuy có hiểm trở nhưng có là gì so với đường vào Tây Tạng, thế mà đến tận những năm giữa thế kỉ 20, Tây Bắc vẫn như “Khu tự trị”. ấy là do chúng ta ngại gian khổ, không có tính mạo hiểm. Ngụ ngôn, cổ tích thì đầy rẫy nhân vật khôn lỏi, thông minh vặt.
Tình cảm át lý trí
Sáng Chủ Nhật mình thư thả đi ăn sáng. Trong quán đông vui nhộn nhịp. Bỗng ti vi đưa tin về vụ tham nhũng động trời của tay tổng giám đốc PMU. Không khí xôn xao hẳn lên. Có anh ngồi đối diện - hẳn rất thẳng tính – oang oang: Cái ngữ ấy là phải đem bắn, rồi tịch thu hết tài sản sung công, tiền ấy con em mình phải trả lãi cả đấy…
Cả quán hưởng ứng, có người còn đưa hình phạt nặng hơn, người khác lại đôi chút nhân đạo (chắc là thầm nhủ nếu bản thân mà ngồi đó có lẽ cũng vậy)…
Dân mình thường để tình cảm lấn át trong cả suy nghĩ, hành động. Chuyện thế nào, sai phạm đến đâu đã có và chỉ có pháp luật xem xét. Tội tình đã có luật, chứ nay các bác đòi xử tay này nặng, mai đòi xử tay kia nhẹ, ngộ nhỡ người khác không nghĩ như vậy thì có mà hỏng cả.
Thầy mình cũng bảo xã hội ta là xã hội duy tình, từ đó nảy sinh nhiều kẽ hở cho tiêu cực phát sinh. ở những xã hội duy lý, mọi thứ thẳng căng, rõ ràng, một đồng, một hào cũng phải rõ ràng.
“Sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật”, nhưng trước hết hãy nghĩ theo pháp luật.
