Thông tin này đã được ông Nguyễn Quốc Triệu - Chủ tịch UBND TP Hà Nội - trực tiếp thông báo với gia đình cố nhạc sĩ.
| Nhạc sỹ Văn Cao (1923 - 1995) là một nhạc sỹ tài năng và hiếm có của văn hoá Việt Nam. Ông tên thật là Nguyễn Văn Cao, nguyên quán tại làng An Lễ (Liên Minh, Vụ Bản, Nam Định). Ông có các nhạc phẩm tiêu biểu như: Thu cô liêu, Suối mơ, Tiến quân ca (Quốc ca), Trường ca sông Lô… Bên cạnh đó ông còn để lại nhiều bài thơ và các hoạ phẩm có giá trị. Nhà nước đã truy tặng ông Giải thưởng Hồ Chí Minh ( 1996). (Nguồn: Hội Khoa học lịch sử Việt Nam) |
Trước ngày giỗ năm nay của Văn Cao đúng 1 ngày, ông Nguyễn Quốc Triệu đã đến thăm gia đình cố nhạc sỹ và mang theo một tin vui: Thành phố đã quyết định đặt tên nhạc sĩ Văn Cao cho một tuyến phố mới của thủ đô. Nếu kịp, phố sẽ được gắn biển đúng vào ngày Quốc khánh 2/9 năm nay...
Phố Văn Cao sẽ nối phố Liễu Giai, đoạn từ nhà khách Dân tộc (số 231, phố Đội Cấn) đến đường Hoàng Hoa Thám, dài khoảng 540 m, rộng 50 m. Đây là tuyến phố đẹp vào loại nhất Hà Nội, hiện đại, có giải phân cách rộng, trồng hoa và cây xanh.
Trên tuyến phố có nhà thi đấu thể thao Quần Ngựa, nơi thường xuyên diễn ra nhiều giải thi đấu thể thao trong nước và quốc tế. Ông Triệu cho gia đình cố nhạc sĩ biết thêm, dự kiến con đường Văn Cao tương lai sẽ xuyên qua đường Hoàng Hoa Thám, kéo dài ra tận sát Hồ Tây, về quy mô và quy hoạch sẽ đẹp như đường Nguyễn Chí Thanh và đường Liễu Giai.
Bà Thúy Băng - Vợ cố nhạc sĩ Văn Cao - xúc động nói: “Thủ đô Hà Nội đặt tên phố Văn Cao hơi muộn hơn so với nhiều thành phố khác. Nhưng việc tên ông được gắn trên đường phố Thủ đô vào đúng dịp 60 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, cũng là 60 năm ngày bài hát Tiến quân ca ra đời mang một ý nghĩa sâu sắc, là một niềm vui lớn cho cả gia đình chúng tôi”.
Một năm sau ngày Văn Cao mất, thành phố Hải Phòng - nơi sinh ra cố nhạc sỹ, đã đặt tên ông cho một con phố rất đẹp ở quận Ngô Quyền. Huế có phố Văn Cao ở phường Xuân Phú. Đà Nẵng có phố Văn Cao ở quận Thanh Khê. Thành phố Hồ Chí Minh, đô thị lớn nhất nước và Nam Định - quê hương của nhạc sỹ đều đã có phố mang tên ông.
Bà Thúy Băng kể: “Từ sau ngày nhà tôi mất, tôi không được khỏe. Tôi mới chỉ xuống được Hải Phòng, qua phố Văn Cao, còn thấy ở đó cả Bưu điện Văn Cao nữa". Cuối cùng thì Hà Nội - nơi nhạc sỹ gắn bó gần trọn cuộc đời, nơi ông đã viết lên những tác phẩm còn đọng mãi với thời gian, trong đó có những bài hát hay nhất về Hà Nội, sắp có tên ông trên bản đồ.
Văn Cao là một trong những nhạc sỹ đa tài nổi tiếng của Việt Nam. Những ca khúc cách mạng của ông được đánh giá như những hồi kèn xung trận nhưng vẫn mang những nét trữ tình, đằm thắm.
Bộ “tứ binh”: Chiến sỹ Việt Nam (bộ binh), Hải quân Việt Nam, Không quân Việt Nam và Bắc Sơn - dành cho lực lượng dân quân du kích, đến giờ vẫn được coi là những bài hát hay của thể loại hành khúc. Đó là chưa kể đến Trường ca Sông Lô được coi là bài hát của pháo binh Việt Nam.
Năm 1945, bài hát Tiến quân ca của ông đã vinh dự được chọn làm Quốc ca Việt Nam. Bà Thúy Băng cho biết thêm: “Nhà tôi có lần kể lại, bài hát Chiến sỹ Việt Minh, sau này là Chiến sỹ Việt Nam của nhà tôi từng được cân nhắc khi chúng ta tìm bài hát Quốc ca Việt Nam. Nhưng do Chiến sỹ Việt Nam hơi dài, quần chúng khó hát, hơn nữa bản thân bài Tiến quân ca đầy đủ ý nghĩa hơn nên cuối cùng đã được chọn”.
Ngày 17/8/1945, ngay trên quảng trường trước Nhà hát Lớn Tiến quân ca của Văn Cao và Diệt phát xít của Nguyễn Đình Thi đã vang lên trong không khí sục sôi của quần chúng cướp chính quyền. Sau này, nhạc sĩ Văn Cao nhớ lại: “Xúc động lắm. Đến lúc nghe quần chúng hát bài thứ hai là Diệt phát xít của anh Nguyễn Đình Thi: Việt Nam! Việt Nam! Việt Nam muôn năm! Thì nước mắt tôi ứa ra…”.
Thủ đô sẽ ngày càng mở rộng, nhiều đường phố mới sẽ xuất hiện, sẽ còn nhiều dịp để tôn vinh tên tuổi những văn nghệ sĩ tiêu biểu đã có nhiều công lao, đóng góp đối với đất nước và gắn bó với Hà Nội. Phải chăng chủ trương của thành phố Hà Nội đặt tên Văn Cao cho một đường phố Hà Nội trong dịp này nằm trong ý nghĩa đó?
Xung quanh việc tìm đường phố nào để gắn biển tên Văn Cao cũng còn có nhiều ý kiến khác nhau. Đã có ý kiến lấy đoạn đường từ cầu Trung Hoà, chạy qua khu đô thị mới Trung Hoà - Nhân Chính làm phố Văn Cao, để ông “được gần” với Nguyễn Tuân và Nguyễn Huy Tưởng, hai con phố nằm ở khu vực này.
Lại có ý kiến nên đặt tên Văn Cao cho con đường từ dốc Yên Phụ đến khu chợ Long Biên, gần với đường Xuân Diệu, Tô Ngọc Vân - một thi sĩ và một hoạ sĩ nổi tiếng, hai lĩnh vực nghệ thuật mà Văn Cao cũng có nhiều tác phẩm xuất sắc.
Cũng có người kiến nghị đổi tên đường Thanh Niên hoặc đường Bắc Sơn thành đường Văn Cao... Nhưng đến nay Văn Cao và những người yêu mến ông vẫn cứ còn phải …chờ.
 |
| Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Quốc Triệu và bà Thúy Băng |
Cho dù Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Quốc Triệu đã thông báo bằng miệng cho gia đình cố nhạc sỹ hôm 9/7/2005, nhưng theo tìm hiểu của chúng tôi thì đến nay vẫn chưa có văn bản chính thức về việc chọn đoạn phố Liễu Giai kéo dài làm phố Văn Cao.
Ông Văn Thao - Con trai trưởng cố nhạc sỹ Văn Cao - nói: “Dường như đã có lúc tôi không muốn nhớ đến điều này. 10 năm là một quãng thời gian khá dài…, dẫu tôi vẫn tin, sớm hay muộn điều đó sẽ đến”.
Đại gia đình Văn Cao hôm nay có tổng cộng 5 người con, 11 cháu và 5 chắt. Phần lớn các con, cháu theo nghiệp ông như: Văn Thao - họa sỹ, Nghiêm Bằng – làm thơ, công tác ở Văn phòng Quốc hội, Hương Hương - nhạc sỹ (hiện sống ở Ba Lan), Nghiêm Thành - họa sỹ, công tác tại trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội...
Họa sỹ Văn Thao nói: “Tính cách trung thực, khiêm nhường và cương nghị trong mọi hoàn cảnh của cha tôi đã ảnh hưởng lớn đến chúng tôi. Cho đến cuối đời, cha tôi rút ra một chữ mà con người cần có ở cuộc đời này là chữ Nhẫn. Khi mình chưa thành công phải biết Nhẫn để chờ thời và tuyệt đối không đánh mất niềm tin vào con đường mình đã chọn”.
Với Văn Cao đã không làm nghệ thuật thì thôi, một khi đã theo nghệ thuật thì phải có những sáng tạo đích thực, phải tìm cho mình một phong cách riêng, với tình yêu, lòng say mê và tinh thần vượt khó, tránh thương mại hóa, thất bại không ngại.
Văn Thao nói: “Quan điểm của ông là một tác phẩm phải để cho quần chúng tiếp nhận được, như thế hẵng làm. Sáng tác xong, ông thường để đấy, không bao giờ tung tác phẩm ra ngay. Một thời gian sau, có khi kéo dài tới vài năm ông mới lôi ra đọc lại, nếu vẫn có cảm xúc, vẫn thấy hay, lúc đó ông mới cho ra. Đó cũng là sự kiểm nghiệm bằng thời gian theo cách của ông”.
Văn Thao xúc động: “ Mẹ tôi, anh em tôi và cả con cháu chúng tôi, mỗi lần đứng chào cờ Tổ quốc, nghe khúc nhạc Tiến quân ca vang lên ai cũng thấy tự hào và thương nhớ cha tôi hơn.”
Gia đình cố nhạc sỹ Văn Cao hôm nay còn có thêm một niềm vui nữa, đó là, căn hộ số 108 Yết Kiêu - nơi Văn Cao sinh sống sau khi từ Việt Bắc trở về cho đến cuối đời, được ông Nguyễn Quốc Triệu ủng hộ làm thành Nhà lưu niệm Văn Cao.
Theo gia đình nhạc sĩ, ông Triệu đã hứa thành phố sẽ đề nghị các cơ quan chức năng phối hợp để lập dự án bảo quản và tôn tạo. Và nếu kịp làm thủ tục thì ngày 2/9 năm nay cũng sẽ là ngày gắn biển Nhà lưu niệm Văn Cao…
Sau nhiều thành phố lớn, việc Hà Nội chọn một con đường đẹp của Thủ đô đặt tên Văn Cao là một quyết định đúng đắn, xứng đáng để tôn vinh tên tuổi và đóng góp của ông với đất nước. Sớm có quyết định chính thức về việc này cũng là sớm đáp ứng tấm lòng yêu mến của nhiều người dân đối với nhạc sĩ.
Bà Thúy Băng nghẹn ngào nói: “Những thế hệ sau này đi qua phố Văn Cao, cho dù chưa từng gặp ông, nhưng chắc hẳn vẫn sẽ nhớ đến tác giả Quốc ca Việt Nam. Thế là ông Văn Cao nhà tôi vẫn được sống trong lòng người dân Hà Nội”.
Sau 10 năm đi xa, Văn Cao lại “trở về” với Hà Nội qua: “Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về… Như mùa xuân xuống cành, đường nghe gió về Hà Nội bừng Tiến quân ca” (Tiến về Hà Nội).
