 |
| Nhạc sĩ Nguyễn Cường |
Tôi nghĩ trái tim người đàn ông như cái nồi áp xuất, nếu xì nhiều lỗ thì không thể xì mạnh được. Người ta không đánh giá một người đàn ông nhiều nam tính ở chỗ anh ta yêu nhiều. Điều quan trọng là yêu sâu sắc. Tôi nghĩ một anh chàng mà yêu hai cô gái cùng một lúc thì chắc không phải là yêu rồi.
Còn trong âm nhạc ư? Tôi thừa nhận tình yêu là một phần rất quan trọng trong cuộc sống và thời gian yêu chiếm gần hết cuộc sống của tôi. Nhưng đừng hiểu đơn giản đó là tình yêu đôi lứa, tôi yêu cả cuộc đời này.
Bạn cũng thấy, những tác phẩm lớn trên thế giới đâu phải chỉ là những tác phẩm biết về tình yêu nam nữ mà là tình yêu đất nước, là những suy tư của con người về nhiều thứ. Tình ca của Hoàng Việt, tôi nghĩ đến thời điểm này vẫn chưa ai vượt qua. Nó là tình yêu của cả cái chung và cái riêng mà vẫn rất hay đấy chứ.
Thời trẻ tôi yêu say đắm, yêu nồng cháy, nhưng bây giờ thấy mình già rồi. Trong Nam người ta dùng một từ mà tôi rất thích, đó là từ "sức mấy". Tôi sợ mình "sức mấy" mà còn sức để yêu. Nếu ai nói tình yêu phi tuổi tác thì với tôi, ở tuổi này chỉ còn những ký ức về tình yêu mà thôi. Cũng để hâm nóng những ký ức ấy, tôi phải tạo ra những nét riêng để "trẻ hóa" chính mình. Con người tôi, 50% là cái mũ, 20% là cặp kính và 30% là bộ ria. Mất một trong ba thứ đấy thì chẳng còn gì là Nguyễn Cường nữa.
Đàn cầm dây vũ dây văn là tác phẩm viết dựa trên mối tình đầu của Nguyễn Công Trứ với cô hát ả đào. Theo nhận xét của nhiều người thì chỉ đau nỗi đau của người khác sẽ khó có tác phẩm da diết như thế. Nhưng với tôi thì người nghệ sĩ cũng như những người bình thường khác, họ cũng trải nghiệm bằng chính cuộc sống của họ và cả những người xung quanh. Nhưng nghệ sĩ hơn những người bình thường ở chỗ, họ nói được cảm xúc của người khác trong khi làm cho người nghe cảm nhận rằng đó là những cảm xúc, những trải nghiệm của chính họ. Một nghệ sĩ viết nhiều về tình yêu có thể là người đàn ông yêu nhiều nhưng cũng có thể họ viết trên cảm xúc của người khác, yêu bằng tình yêu của người khác.
Nếu hỏi tôi về hình tượng một người phụ nữ đẹp nhất thì tôi nói rằng người đó chính là Thị Mầu. Đó là người phụ nữ đẹp nhất, nữ tính nhất. Bạn có biết tại sao lại gọi cô ấy là Thị Mầu không? Bởi vì nó màu mỡ, nó nảy nở, nó tràn đầy sức sống. Sao gọi là Kính? Đó là em kính chị nhưng em không dám yêu chị. Tôi đang chuẩn bị ra CD tứ bình Thị Mầu do Ngọc Khuê trình bày, trong đó bài thứ ba có câu hát: "Hết oan trái rồi Thị Kính làm duyên". Tôi cũng muốn cho cô Thị Kính được lấy chồng chứ để cho bọn con trai nó thờ thì mệt quá.
Rất nhiều người phụ nữ đã hỏi tôi: Có bao giờ anh cảm thấy trống rỗng? Có chứ, ví dụ như lúc này. Thường là qua một đợt làm việc căng thẳng tâm trạng tôi hay như thế. Tôi đang viết một bài kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội có tên là Gặp gió sông Hồng. Bài này tôi đã viết 8 năm rồi. Tôi có hai ca khúc viết về Hà Nội là Mãi mãi tuổi thơ tôi Hà Nội và Gặp gió sông Hồng, bài nào cũng viết lâu như thế.
Hà Nội là nơi tôi lớn lên với đầy ắp kỷ niệm, thế nhưng rất nhiều người cứ ngỡ tôi là người Tây Nguyên. Chính điều đó cũng là điều rất tự hào đối với tôi.
Từ lâu lắm rồi, tôi đã coi mình là người con thực sự của Tây Nguyên, bà con trong đó cũng coi tôi như thế. Mình ca ngợi quê hương họ, làm cho họ tự hào về mảnh đất của mình thì làm sao họ không yêu mến mình được. Đó là niềm hạnh phúc lớn nhất của người nghệ sĩ.
Một lần tôi đi từ cầu Bà Ri (Quy Nhơn) đến Gia Lai, anh bạn ở Sở VHTT Quy Nhơn mặc cả mãi anh lái xe mới đồng ý giá 500 nghìn đồng. Trên đường đi, chẳng ai nói với ai câu nào, đến tận khi hết xăng phải vào bơm, mấy anh bạn ở trạm xăng nhận ra tôi, nên nói với anh lái xe: "Ông phải chạy xe cẩn thận, vì đây là một người đặc biệt của Tây Nguyên đấy nhé".
Đến Plâycu, khi tôi rút tiền ra trả thì anh lái xe nhất định không nhận, anh ấy bảo: "Anh đã cho chúng tôi bao nhiêu, chẳng lẽ tôi lại không kỷ niệm được anh một chuyến đi?". Ba bốn tiếng đi với nhau không nói một câu mà cuối cùng lại làm cho mình vô cùng bất ngờ. Đấy, cái tình của người ta thế đấy.
Tôi cũng vừa có một chuyến đi Đăk Lăk về, viết bài theo đơn đặt hàng của cà phê Trung Nguyên ấy mà.
Sự gắn bó của tôi với Tây Nguyên gần như là một "cơ duyên" đã được định sẵn. Năm 1964, khi tốt nghiệp trung cấp violoncelle trường âm nhạc Hà Nội, tôi đã được phân công về Đoàn văn công Tây Nguyên và ở lại đó 2 năm. Ngay lập tức, cái nắng, cái gió, cafe và cả màu đất đỏ bazan của vùng đất hoang sơ này đã quyến rũ tôi.
Năm 1981, tôi và nhạc sĩ Trần Tiến quay lại vùng đất này. Ấn tượng mạnh mẽ nhất của tôi lúc ấy là được nghe người dân đánh chiêng trong một đêm uống rượu cần. Nhịp chiêng ấy đã tạo cho tôi cảm xúc để viết bài hát Nhịp chiêng buôn Kơ Siar với khúc mở đầu "Đêm huyền thoại, Đêm dừng lại, tôi nghe từ buôn Kơ Siar...".
Cũng năm 1981, ca khúc Hơ Zen lên rẫy của tôi đã được công chúng đón nhận khá là nồng nhiệt. Tôi nhớ không chính xác, nhưng 40 năm qua, khoảng 60 ca khúc và tác phẩm khí nhạc đã ra đời trên âm hưởng những giai điệu dân gian của vùng đất Tây Nguyên. Mỗi lần đến, mỗi lần đi, cảm xúc lại đến, lại về, và một ca khúc mới ra đời.
Cuốn hút tôi, trước hết là con người Tây Nguyên, tâm hồn Tây Nguyên với những chàng trai, cô gái Bana, Êđê và nền âm nhạc cũng như văn hóa độc đáo của họ. Gần như bất cứ điều gì của vùng đất này cũng tạo nên những cảm xúc rất mới lạ, ví như một lần Sở Văn hóa Thông tin Đăk Lăk mời tôi lên Tây Nguyên tổ chức trại sáng tác.
Mọi người ai cũng có tác phẩm, và tôi, với ấn tượng thật đặc biệt về lần trở về quê hương thứ hai của mình nên đã "viết mà như không" về một Còn thương nhau thì về Buôn Mê Thuột. Câu đầu tiên gần như thốt lên "gặp lại em, mùa mưa, con đường xưa đây rồi...". Bài hát này, sau đó đã được khán giả rất thích thú, thậm chí một số người còn vui vẻ đặt lời tạo ra những "dị bản" rất hay.
Tôi phải thú thực là tôi chưa hiểm nhiều về Tây Nguyên, nhưng tôi cảm được vẻ đẹp của thiên nhiên, sự hiền hòa và thân thiện của con người nơi này. Chính vẻ đẹp ấy đã giúp tôi sáng tác không phải bằng cái đầu tỉnh táo mà là một trái tim nóng bỏng, trái tim ấy đã hòa nhịp với những người dân Tây Nguyên đáng yêu và rất thật thà.
Tôi tuy sống ở Hà Nội nhưng vẫn đi đi - về về Tây Nguyên. Vì đấy là quê hương thứ hai của tôi, là vùng đất tôi chịu ơn sâu nặng. Có người từng hỏi, tại sao Nguyễn Cường là người Hà Nội mà lại sáng tác nhạc Tây Nguyên? Câu trả lời rất đơn giản, chính vì tôi là người Hà Nội nên tôi mới sáng tác nhạc Tây Nguyên. Vì Hà Nội là trung tâm của cả nước, cả nước hướng về Hà Nội và Hà Nội hướng ra cả nước.
Nhiều nhạc sĩ có thể làm giàu bằng âm nhạc, bằng chính nghề nghiệp của mình. Trong cuộc sống, tôi ít nhắc đến tiền, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi không cần tiền. Và thực ra chẳng mấy ai là không cần tiền, cái quan trọng là cách mình ứng xử với đồng tiền như thế nào.
Ngoài thu nhập từ âm nhạc, tôi chẳng có khoản thu nào khác, vậy thì tại sao mình không kiếm sống bằng nghề của mình. Có người còn cảnh báo tôi, hãy cẩn thận với những "địa phương ca", đừng sáng tác quá nhiều địa phương ca theo đơn đặt hàng, vì nó rất nguy hiểm. Nhưng tôi thì lại không nghĩ vậy. Một người có tài thì bài hát thế nào cũng có sức sống, cũng có khán giả, dù địa phương ca hay tình ca đều hay.
Chỉ một khách sạn California mà họ đã viết được bài nổi tiếng thế giới cả mấy chục năm nay thì sao? Tôi vừa sáng tác hai bài về đồng bằng Bắc Bộ theo đơn đặt hàng từ Bắc Ninh, đó là Tôi về ngẩn ngơ và Thành phố mình quan họ, hai bài "đặt hàng" đấy mà tôi vẫn rất vừa ý.
