Theo GS.TS Trần Ngọc Thêm: “Cách đây chỉ ít năm, trước thời kì phát triển kinh tế thị trường, trong thành phố Việt Nam, hễ có mảnh đất nào trống là người ta cuốc lên trồng rau.
Trên các tầng lầu, nhiều gia đình thu hẹp khu vệ sinh, bếp núc lại để nuôi gà, nuôi lợn”. “Từ trong huyết quản, dân thành thị vẫn mang bản chất và tính cách của người nông thôn - chúng luôn bộc lộ ra mỗi khi có điều kiện” (Cơ sở văn hoá Việt Nam- tr.122).
Nói vậy không có nghĩa “nông thôn” là xấu, mà để chỉ một lối sống không phù hợp với môi trường phát triển, hiện đại và năng động. Thậm chí cái ý thức giữ gìn nơi công cộng của người thành thị chưa chắc đã bằng dân quê giữ gìn bến nước, sân đình của họ.
Chẳng hạn, trong công viên luôn có bảng cấm giẫm đạp lên cỏ nhưng nhiều người vẫn thích mở lối đi riêng bằng cái cách đã cấm. Trên xe buýt, có khi dang tay, gác chân như thể đang đi tàu nằm. Trong nhà hát, nói cười rôm rả, chẳng biết đến ai…
Vệ sinh môi trường thì có cả Cty lo việc này. Thế nhưng rác ở đâu cũng thấy. Rác vứt ra đường, rác thả trên kênh, rác cả ở nhà chờ xe buýt, trong trạm điện thoại.
Không phải Cty không làm mà ai cũng bạ đâu xả đấy thì làm sao xuể. Nhìn các con kênh, nói ví von còn “đen hơn cả mực tàu”. Dân bảo đã thế thì giữ làm gì, cho nên cứ phóng xuống đấy hết.
Ở quê, đất rộng, “của thiên trả địa” cũng chưa đến nỗi nào. Chứ ở phố, chật chội, đường sá bê tông hoá cả rồi, cái gì cũng nhè ra đường thì làm sao mà “tiêu hoá” nổi.
Nhiều nơi đi qua bốc mùi kinh khủng. Các bức tường, trụ điện cũng “chịu trận” không kém. Nào là khoan cắt bê tông, nào là dạy kèm, bán nhà, hầm bà lằng cả lên.
Cứ chê đường sá nông thôn toàn ổ gà, ổ voi. Đi ra thành phố mới biết. Hôm điện lực, hôm thoát nước, hôm bưu điện thi nhau đào xới. Không phải ổ gà nữa mà là kênh rạch chi chít trên đường.
Các nắp ga thì bị kẻ xấu chôm chỉa nguy hiểm như hầm chông. Nói người nhà quê đi đứng chẳng có trật tự. Xem ở đây mà không có cảnh sát giao thông thì cứ thử coi.
Ngay cả Hà Nội, mà hết APEC rồi thì lại tắc đường, kẹt xe như cơm bữa. Con lươn nằm đó nhưng cứ băng qua ầm ầm. Chợ thì tràn ra cả đường ray xe lửa mà họp. Hỏi thì người ta bảo cho tiện. Đúng là “tiện ích nhỏ bỏ qua lợi ích lớn”.
Xem ra văn minh đô thị còn nhiều điều phải bàn. Nhưng mỗi người dân thành thị phải tự ý thức giữ gìn môi trường sống cho mình trước đã.
