Tết của người Hà Nhì

Tết của người Hà Nhì
Người Hà Nhì ở vùng cao biên giới Hà Giang có nhiều ngày Tết lắm, gần như tháng nào trong năm cũng có tết, nhưng Tết Nguyên đán là một trong hai cái tết lớn của họ.

Tết Nguyên đán năm nay đến với người Hà Nhì ở xã Y Tý trong niềm vui được mùa. Người Hà Nhì chuẩn bị cái tết to hơn mọi năm, nhà nào cũng chuẩn bị giã nhiều bánh dày và mổ con lợn to, giết con gà béo. Người Hà Nhì biết làm ruộng từ lâu rồi, nhưng những năm trước đây chỉ cấy lúa một vụ, lại giống lúa địa phương cho năng suất thấp, vì vậy sau Tết vài tháng là hết gạo, mọi nhà lại kéo nhau vào rừng tìm măng, đào củ để sống đợi mùa sau.

Bây giờ thì khác rồi, mọi nhà đều trồng giống lúa lai cho năng suất cao, cái đói không còn đeo đuổi. Lại còn thảo quả nữa, năm được mùa, có gia đình ở đây bán được 7-8 triệu đồng, mất mùa cũng thu được vài ba triệu đồng. Có cái ăn, cái để dành, nhiều mái nhà đã được lợp tôn, lợp fibro ximăng thay cho lợp cỏ, mau mục nát, vài ba năm đã phải thay mái khác.

Ngoài Tết Nguyên đán vào tháng Giêng, người Hà Nhì còn có Tết trẻ em vào tháng hai, Tết cúng rừng tháng ba, Tết trùm khăn tháng sáu, Tết cơm mới tháng tám và tháng 10 có Tết “ga-tho-tho” - Tết riêng của người Hà Nhì. Tết tháng 10 cũng to gần bằng Tết Nguyên đán. Người Hà Nhì ăn Tết này cũng giống như Tết Nguyên đán vậy. Hai cái Tết khác là Tết trùm khăn và Tết cúng rừng cũng được người dân đặc biệt quan tâm. Tết trùm khăn là cái Tết của những người trẻ tuổi, của tình yêu.

Ngày Tết, người ta trồng những cây đu trên bãi đất bằng đầu thôn, trai gái chưa vợ, chưa chồng kéo nhau đến đó đánh đu thi tài, ai đánh bổng, cao nhất là thắng. Buổi tối tháng sáu trăng sáng, con gái quay dây cho con trai nhảy, đôi nào ưng nhau thì trùm khăn che mặt rồi dẫn nhau ra rừng tâm sự.

Tết cúng rừng cũng là một tập tục hay của người dân ở đây. Người dân Hà Nhì quan niệm rằng bao đời nay họ sống với rừng, rừng đã nuôi họ, vì vậy phải tôn trọng và bảo vệ rừng. Đến ngày Tết cúng rừng, cả thôn mua chung một con lợn, con trai trong thôn mỗi người góp một chai rượu và một bơ gạo để mang ra khu rừng cấm mổ lợn cúng Thần rừng, cám ơn Thần đã cho họ gỗ làm nhà, cho củi họ sưởi quanh năm, cho thảo quả ra nhiều quả. Trong lễ cúng rừng mọi người cùng thề giữ rừng.

Những năm gần đây, các thôn bản còn đặt ra quy định về một số ngày được vào rừng lấy củi và chỉ được lấy những cây khô, ai chặt cây tươi phải nộp phạt cho thôn một con lợn 40-50kg để mang ra rừng cúng tạ lỗi với thần rừng. Vì thế bao đời nay, rừng ở Y Tý không bị chặt phá.

Người Hà Nhì không bao giờ có ý định bỏ đất mà đi, dù chiến tranh, đói khổ. Họ vẫn thường nói với nhau rằng “đất đã cưu mang, nuôi dưỡng họ từ đời nay sang đời khác, chiến tranh rồi sẽ qua, đói khổ rồi cũng sẽ hết, đất cho ta ở, ta phải biết giữ lấy đất”.

MỚI - NÓNG
Ga Hà Nội sẽ thành ga đường sắt đô thị nội đô
Ga Hà Nội sẽ thành ga đường sắt đô thị nội đô
TPO - Sở GTVT Hà Nội vừa báo cáo thành phố việc rà soát và đưa ra định hướng xây dựng các dự án đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia trên địa bàn. Theo đó, từ nay đến năm 2035, các tuyến đường sắt quốc gia sẽ di dời ra ga đầu mối Ngọc Hồi, ga Hà Nội sẽ trở thành ga đường sắt nội đô.