 |
Mua một chai nước ngọt, người bán sẽ nhìn mặt khách để quát giá 10 nghìn hay 5 nghìn đồng/ chai. Vì cần, nên dù biết giá cao khách hàng vẫn phải mua.
Mua thì bị “chặt chém” vô tội vạ. Không mua thì người bán nhăn nhó, mắng mỏ. Mua xong ra khỏi cửa hàng là người bán phủi tay vì vậy nhiều người bị lừa mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng nhưng không trả hay đổi được.
Thậm chí mua một chiếc áo sơ mi, về nhà thấy cái cúc áo bị tuột mang áo ra đổi còn bị mắng. Người bán được lợi một lần bán mà không hiểu các cơ hội bán hàng giảm dần.
Đấy là chưa kể việc không đề bảng giá nhiều người mua hỏi giá, cò kè mặc cả, phải trả lời mất thời giờ. Cái lợi nhỏ một lần và một người làm người ta quên đi cái lợi lớn hơn: Uy tín của cửa hàng.
Ông xích lô chở du khách nước ngoài. Vì không nói được tiếng Việt nên ông tây mới ra hiệu hỏi giá tiền. Người chở xích lô xòe hai bàn tay giơ lên ý muốn nói giá tiền là 10 nghìn đồng nhưng không hiểu nên người khách nước ngoài rút 10 USD ra trả.
Lẽ ra, chỉ lấy 10 nghìn đồng nhưng người chở xích lô lại tiếc vì sao không xòe bàn tay hai lần. Vì cái lợi nhỏ của mình quên đi cái lợi lớn của quốc gia. Cái sự tham của ông xích lô đã làm hại ngành du lịch, làm hại quốc thể. Xin kể lại câu chuyện của nhà chí sĩ Phan Bội Châu.
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, Phan Bội Châu đi sang Nhật. Vì lạ nước, lạ cái nên ông muốn đến ở khách sạn có người Việt Nam. Người phu kéo xe tay kéo ông đi hết cả ngày mới tìm ra nơi đó.
Phan Bội Châu thấy áy náy cho người phu kéo xe mới trả thêm tiền cho ông ta nhưng người phu xe nói: Ông là người nước ngoài nên tôi phải có nhiệm vụ giúp đỡ ông. Nếu tôi lấy thêm tiền của ông thì ông sẽ coi thường người Nhật và ông ta chỉ lấy số tiền mặc cả lúc ban đầu.
Phan Bội Châu đã kêu lên: Than ôi! Ở một nước mà đến người phu kéo xe cũng biết quý trọng cái danh dự quốc gia thì họ quá là văn minh. Mình là một trí thức vẫn phải học tập một người phu xe ở tinh thần như thế.
Tâm lý tiểu nông làm hại cho sự phát triển. Vì cái lợi chỉ là mấy nghìn đồng bán sắt vụn nhưng một số người đã vặn ốc vít ở đường tàu, cưa những thanh cọc sắt lớn ở cây cầu đang thi công, trèo lên cột điện công cộng tháo bóng đèn mà không biết cái hại lớn bao nhiêu. Còn nhiều thứ khác biểu hiện của tâm lý tiểu nông.
Tôi xem một chương trình trên truyền hình, trong dịp Việt Nam tổ chức APEC, chị Nguyễn Thị Minh Thái có nói đại ý chúng ta hãy mến khách. Theo tôi, phải nói là chúng ta mến khách nhưng đừng chạy theo khách.
Lúc đầu thân thiện, hồ hởi với khách nhưng mục đích sau đó là tiền. Mến nhưng phải bình thường, bình đẳng, tôn trọng thật, không đạo đức giả, khúm núm, mơn trớn, hạ mình trong bất kỳ trường hợp nào.
Năm 2001-2002, tôi giảng dạy ở trường Đại học Chungwoon University (Hàn Quốc), khi đó Hàn Quốc đã thực hiện thuế sân bay người nước ngoài rẻ hơn người trong nước. Việt Nam phải học hỏi điều đó, phải đi từ chỗ trước đây lấy tiền gấp đôi, gấp ba thì nay phải làm ngược lại lấy 1/3 thôi. Giá thấp hơn mới mến khách một cách thực thụ.
