Những thói quen không làm hại đến ai, chẳng ai bàn đến. Nhưng, có những thói quen rất nguy hại cho cộng đồng, có khi dẫn đến tai nạn chết người. Ấy là thói quen bất chấp đèn đỏ, chạy bộ qua đường, vứt rác ra vỉa hè, vv và vv…
Thói quen được hình thành từ đâu: Từ sự không tự giác đến tự giác. Trong tất cả các thói quen, có một thói quen rất đặc trưng của chúng ta hiện nay: Thói quen tùy tiện.
Trong ngày khánh thành chiếc cầu vượt dành cho người đi bộ tại nút giao thông ngã ba đường Giải Phóng - Lê Thanh Nghị (Hà Nội), trên tivi người ta thấy một cảnh sát giao thông đang trả lời phỏng vấn, nói về lợi ích của cầu vượt, về những người đi bộ qua cầu… Nghịch lý thay ngay sau lưng người trả lời phỏng vấn, ta vẫn thấy những người đi bộ băng qua đường, họ còn hồn nhiên nhìn vào... thiên hạ!
Có cầu vượt mà nhiều người không đi qua cầu vượt, có hầm bộ hành mà vẫn ít người đi, người ta vẫn ngang nhiên đi bộ trên mặt đường nhiều khi chạy vụt qua đầu xe… hãi quá. Sao vậy? Vì thói quen. Thói quen tùy tiện chết người!
Đã có nhiều bài viết nói về nguyên nhân của thói quen tùy tiện. Nào chúng ta đều từ nông dân mà ra, từ làng quê mà đến… Thói quen tùy tiện của người nông dân đã ăn sâu vào máu thật, dễ gì bỏ được!
Thói quen tùy tiện không những diễn ra hàng ngày trước mặt chúng ta, từ thói quen đái bậy, xả rác vô tội vạ, văng tục, đi ngang đường bất chấp luật lệ, lạng lách, đánh võng… đến những thói quen tùy tiện ngay trong việc đưa ra những chủ trương thiếu khoa học, tùy tiện trong việc nâng giá (như một số sai phạm trong đề án 112), hay một vài cấm đoán vô lý… Do đâu!
Có lẽ nguyên nhân sâu xa nhất vẫn là sự thiếu nghiêm minh trong việc xử phạt. Đi bộ sai luật, đi xe đạp sai luật, ra chủ trương sai luật… thường bị bỏ qua. Thường bị lờ đi. Không phạt, phạt nhẹ, bỏ qua là cơ hội cho những thói quen tùy tiện phát triển. Các thói quen tốt, ở đâu cũng vậy, thường được hình thành từ những việc triệt tiêu những thói quen xấu.
Hầu hết ý thức tự giác của cộng đồng đều bắt đầu từ luật lệ.
Hãy bắt đầu từ luật lệ và thực hành nghiêm luật lệ để hình thành những thói quen… Những thói quen tốt của một xã hội hiện đại, văn minh.
