 |
| Những cuốn sách của Hoàng Văn Bổn |
“Thử tưởng tượng nếu Đồng Nai không có những tên tuổi Huỳnh Văn Nghệ, Lý Văn Sâm, Bình Nguyên Lộc, Hoàng Văn Bổn thì sẽ ra sao nhỉ. Có lẻ cũng chẳng sao…Nhưng cuộc đời chắc sẽ buồn hơn một chút…”(*).
Đọc đến đây khẽ rùng mình, những nhà văn mà Nguyễn Hoàng Sơn nhắc đến lần lượt từ giã cuộc đời này cả rồi, chỉ còn nhà văn Hoàng Văn Bổn với trái tim mỏng manh yếu ớt đã nhiều lần ngừng đập rồi lại hồi sinh.
Chưa kịp đọc xong bài viết, nhà văn Phạm Thanh Quang xuất hiện, vẻ mặt bàng hoàng và thảng thốt báo tin: “Chú Chín Bổn từ trần rồi, sáng nay lúc mười giờ”.
Sáng nay là ngày 12/5/2006, nhằm ngày 15/4 âm lịch. Trái tim của nhà văn “thiền” đã vĩnh viễn ngừng đập ngay vào ngày Phật đản. Trước đây lúc còn khỏe ông hay dẫn chúng tôi về quê ông ăn đám giỗ, khi đến chỗ ngã ba sông Đồng Nai, ông ngồi lại, đôi mắt buồn vời vợi ông nói: “Tại ngã ba sông này đã sinh ra bốn nhà văn (là những người kể trên). Họ theo ông bà cả rồi, còn mình tôi ngồi đây”.
Rồi ông kể cho chúng tôi nghe chuyện ngày xưa của ông. Ông kể nhiều lắm.
Tên thật là Huỳnh Văn Bản, sinh ngày 7/5/1930 tại ấp Long Chiến, làng Bình Long, huyện Tân Uyên, tỉnh Biên Hòa (nay là Vĩnh Cửu, Đồng Nai). Đang học trung học thì Cách mạng tháng 8 thành công, 15 tuổi đi kháng chiến. Trải qua nhiều chức vụ, dạy nhiều học trò. Tròn 18 tuổi kết nạp Đảng.
Chưa đến 20 mươi tuổi đã làm Trưởng ty Giáo dục và viết tác phẩm: “Dưới bóng dừa xiêm” “Mày giết anh tao”. Những trang văn tố cáo tội ác giặc Pháp, hừng hực khí thế chiến đấu.
Đi suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Trên đầu bom nổ, dưới đất đạn bay, tay cầm súng, tay cầm bút, vai vác máy quay phim.
Đất nước thống nhất, chiến tranh biên giới bùng nổ, lại ba lô, nón cối, lên đường ra trận. Giữa lằn ranh của sự sống chết vậy mà vẫn có hàng trăm tiểu thuyết ra đời.
Nào “Bông hường, bông cúc”, “Vỡ đất”. “Tướng Lâm Kỳ Đạt”, “Trên mảnh đất này”, “Nước mắt giã biệt”, “Ngôi sao nhớ ai”… Những trang viết “ngổn ngang cực nhọc nhưng đầy tâm huyết”* của ông làm say đắm nhiều thế hệ.
Ngoài ra còn hàng chục bộ phim thời sự chiến tranh được quay ngay tại chiến trường.
Giải thưởng văn học cũng nhiều, giải thưởng điện ảnh trong nước, quốc tế cũng nhiều. Tiến sĩ Huỳnh Văn Tới nhận xét về ông: “Gia cảnh của nhà văn không giàu tiền của, nhưng sự giàu có của nhà văn hiếm ai có được: Giải thưởng Cửu Long, giải thưởng Hội Nhà văn, giải thưởng Bộ Quốc phòng, các giải Bông sen vàng, Bông sen bạc, giải thưởng quốc tế…Ngần ấy đủ thấy gia tài của cuộc đời là vô giá…”.
Cuộc đời của ông oanh liệt như vậy, sự nghiệp của ông đáng kể như vậy mà ông khiêm cung nhỏ bé. Là hội viên sáng lập của Hội Nhà văn Việt Nam, ông từ bỏ “chiếu trên” của làng văn về Đồng Nai xây dựng Hội Văn nghệ.
Hàng ngày cọc cạch đạp xe lên Hội ngồi đọc bản thảo của đàn em, giới thiệu họ vào Hội Nhà văn rồi khắc khoải chờ đợi kết quả. Ai nói gì cũng cười, ai ba hoa cũng cười, ai lợi dụng cũng cười.
Nụ cười nhân hậu độ lượng luôn nở trên gương mặt hiền lành cho đến giây phút cuối đời. Lần đầu tiên xa quê hương năm 1946 ông đã khóc như ông viết trong hồi ký, lần này trước khi xa cuộc đời trần thế này ông đã cười và chúng tôi khóc.
Ông cười vì đã sống gấp nhiều lần cuộc đời bình thường mà tạo hóa dành cho con người, chúng tôi khóc vì khi mất ông cuộc đời này không chỉ buồn hơn một chút* !
Nguyễn Một (Nhà văn)
* Trích từ bài “Cái rủi, cái may trong một đời văn” (Nguyễn Hoàng Sơn trong tập “Tranh luận văn học”. NXB Văn học 2000, in lại báo Văn nghệ Đồng Nai 12/2002).
