Tục truyền rằng từ ngàn năm trước, địa phương có ngôi Miếu Bà, trước miếu có ngôi mộ được dân làng tôn thờ khói hương đều đặn nên được mưa thuận gió hoà, ngũ cốc phong đăng, cư dân phồn thực. Bỗng đâu có con trâu từ xứ lạ lạc về, dùng sừng húc sạt lở ngôi mộ làm thần linh nổi giận gây gió ngang mưa trái, mùa màng thất bát. Người trong làng bèn tạ tội bằng cách mỗi năm giết một con trâu đực tế thần.
Nghi lễ là con trâu bị cột vào gốc cây trước miếu, trẻ già gái trai trong làng lần lượt đi vòng quanh mắng nhiếc, cầm roi quất vào trâu. Khi con trâu bị đau đớn cực điểm, lại hoảng sợ do lồng lộn nhiều gần như khuỵ xuống thì 10 thanh niên nai nịt chỉnh tề, dao, thớt đầy đủ thực hiện cuộc hành hạ cuối cùng rồi chọc tiết, cắt đầu, moi tim gan đặt vào mâm đồng dâng lên trước miếu. Chủ tế đọc lời dâng hiến, thay mặt dân làng tạ tội, cầu cho mưa thuận gió hoà, tai qua nạn khỏi. Sau cùng, người ta xẻ thịt con trâu chia nhau.
Trên thực tế, nhiều người dân đến lượt hành tội trâu thấy con trâu "đầu cơ nghiệp" vô tội bị hành hạ, chửi bới, đánh đập, có người rơi nước mắt, không nỡ cầm roi. Những người đứng ngoài thì có vẻ buồn rầu, nhiều người quay mặt đi. Vui sướng có chăng chỉ bọn trẻ con reo hò vì chúng chưa phân biệt được ý nghĩa sự việc này.
Ông Đỗ Đức Giang - Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Trù - cho biết: Ngành văn hoá thành phố Vĩnh Yên đang khảo sát để tiến tới phục dựng lại lễ hội này, có thể "văn hoá hoá" thành một lễ hội cổ truyền để khỏi bị mai một.
Thiết nghĩ, với cách làm này, với ý nghĩa như nói ở trên, không nên duy trì lễ hội "Đâm trâu" ở xã Thanh Trù. Luật pháp nước ta không quy định cấm hành hạ súc vật nhưng không thể xếp lễ hội "Đâm trâu" nói trên vào hạng "văn hóa" được.
Theo Nguyễn Văn Chữ
TTXVN
