Lây lan như một dịch bệnh, kiểu huy động vốn bằng cách phô trương thanh thế giàu sang, hào nhoáng nhằm nhen nhóm lòng tin những người quen biết, rồi lợi dụng vay vốn với hứa hẹn hoặc trả lãi cao hoặc đáp đền bằng cách thắm thiết nào đấy, cho đến khi gom trọn những khoản tiền kếch sù thì đột ngột trở mặt.
Chủ nợ hoảng hốt đi xác minh nhà, đất, xe của con nợ thì ôi thôi, chúng đã được sang tên từ lúc nào. Cái thì đứng tên cha mẹ, anh em; cái thì làm vật thế chấp ngân hàng; cái thì hoàn tất hồ sơ bán đứt cho người khác. Kêu gào đều vô hiệu, mặt con nợ nào cũng lạnh băng, thách thức: Giỏi thì đi mà kiện.
Dại dột dẫn đến tự chuốc họa của các chủ nợ trong các vụ vay rồi xù rất dễ thấy. Trước hết, họ đã đặt niềm tin và những phần tài sản mồ hôi nước mắt của mình vào tay những kẻ không đáng tin.
Kế đến, họ giao quá dễ dàng những khoản tiền lớn hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ, hàng chục tỷ đồng, cho kẻ đi vay mà không yêu cầu hợp đồng, cam kết hay ràng buộc chặt chẽ, đủ giá trị pháp lý.
Khi vụ việc vỡ lở thì sự việc đã trầm trọng, khó gỡ. Có nạn nhân tán gia bại sản, vợ chồng thậm chí đường ai nấy đi. Có nạn nhân trở thành mục tiêu tấn công của các tay anh chị xã hội đen, không mất mạng cũng bầm dập. Rồi chủ nợ kéo nhau đi kiện, thưa náo loạn cả một vùng.
Điều đáng nói là, những kiểu lừa đảo như kể trên, có vụ khởi tố hình sự, có vụ nhùng nhằng lái qua hướng xử lý dân sự. Khi bị xử lý hình sự, ít nhiều con nợ cũng còn biết sợ mà khắc phục hậu quả. Còn xử lý dân sự thì con nợ nào cũng cù nhầy bảo chừng nào có thì trả.
Chỉ riêng tại Đăk Lăk trong vòng ba năm gần đây xảy ra hàng chục vụ vay rồi xù với tổng tiền vay lên đến hàng trăm tỷ đồng. Thành phần con nợ đa dạng, từ thường dân cho tới công chức.
Có vụ con nợ đã ngồi tù. Có vụ con nợ bị tạm giam. Có vụ vừa được khởi tố, cũng có vụ người bị nạn kêu cứu lâu rồi mà nhà chức trách chưa có động thái gì. Nếu cơ quan bảo vệ pháp luật không khẩn trương trừng trị thì số kẻ tham lam sẽ tiếp tục nhân lên gây hại dân lành.
