Đây là những tín hiệu tốt lành của nền kinh tế: Sản xuất và thương mại tiến lên chuyên nghiệp hóa. Đặc biệt là thương mại, một lĩnh vực yếu kém của nước ta khiến cho hàng hóa khó mở rộng thị trường. Sau thời bao cấp, khi “hệ thống thương nghiệp quốc doanh” không tôn trọng quy luật giá trị bị tan rã, mạng lưới phân phối phải tổ chức lại, hầu hết các nhà sản xuất đã phải tự bán lấy hàng của mình, đẩy chi phí lên rất cao.
Bà Nguyễn Thị Kim Hồng, Giám đốc Liên Thành, cho biết: “Chúng tôi đã hai lần xây dựng hệ thống phân phối riêng nhưng đều thất bại” vì lỗ nặng. Nay đã có nhiều hệ thống phân phối chuyên nghiệp để các nhà sản xuất trao sản phẩm, tập trung vào phát triển sản xuất.
Nói đến phân phối, dư luận hẳn còn nhớ chuyện đầu năm nay, ông Nguyễn Trong ở Phú Yên bắt được con cá mập hơn tấn. Có người trả 22 triệu đồng, 29 triệu đồng, ông không bán. Ông chở ra Bình Định, chở về Phú Yên tìm mối bán giá cao nhưng không được. Rồi rộ lên tin đồn đó là cá voi, không phải cá mập, khi ông xẻ ra bán lẻ không ai dám mua, phải chôn. Kết quả lỗ nặng. Nhuốm màu bi hài nhưng hợp quy luật: Không chuyên nghiệp khó bán hàng ở thị trường cạnh tranh, hàng càng nhiều càng khó bán.
Nhìn lại kết quả 3 năm vào WTO của nước ta, các chuyên gia kinh tế đánh giá, nông sản vẫn yếu thế và nông dân đang chịu nhiều thiệt thòi. Điều này cũng không có gì lạ khi sản xuất nông nghiệp vẫn nhỏ lẻ vì quy định hạn điền, khó có khả năng cạnh tranh trên thương trường rộng lớn? Người trồng lúa với hạn điền manh mún ấy không thể trở thành đối tác bình đẳng với các nhà phân phối lớn. Nhìn tổng thể có thể thấy, nông nghiệp nước ta, họ chính là “các doanh nghiệp ngoài trời” đầy rủi ro, bất trắc, dễ tổn thương đang phát triển khá tự phát và chưa theo quy luật kinh tế vốn có.
Sản xuất nông nghiệp bị kìm hãm trong thế nhỏ lẻ nên lạc hậu, kém phát triển. Kinh doanh dẫu độc quyền cũng yếu vì thiếu cạnh tranh để phát triển lành mạnh. Sản xuất và thương mại yếu dẫn tới dịch vụ nông nghiệp khó phát triển, hàm lượng tri thức trong sản phẩm nông nghiệp thấp, sức cạnh tranh không cao. Kết quả tất yếu người nông dân bị thua thiệt, không thể giàu lên được dù nông sản xuất khẩu hàng năm tăng.
