> Một giây
Mấy chữ “lãi suất thấp nhất” kia bỗng gợi cho người viết liên tưởng đến “thị trường phát điện cạnh tranh” mà từ hôm qua, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Bộ Công thương, đơn vị chủ quản của ngành điện, tuyên bố bắt đầu áp dụng.
Có cái gì đó “hao hao” giữa những từ quảng cáo “lãi suất” kia với chuyện cạnh tranh nọ. Vì “lãi suất thấp nhất” là thấp so với cái gì? cũng như người ta hồ nghi thị trường điện tại Việt Nam sau 1-7-2012 sẽ có “giá bán thấp” và “giữa các nhà máy trong và ngoài EVN, đơn vị nào muốn bán được điện phải có giá bán thấp và chính mức giá cạnh tranh kéo theo giá bán điện xuống thấp hơn”.
Lãi suất thấp nhất là bao nhiêu, giá bán thấp là thấp thế nào, mức giá cạnh tranh nghĩa là sao? Tất cả những điều đó đang phụ thuộc vào ý chí của EVN và vào một nhóm các nhà cung cấp điện “trong và ngoài EVN”.
Trớ trêu là ngày 29-6, tức chỉ hai ngày trước khi ra đời “thị trường phát điện cạnh tranh”, giá điện đã tăng 5%. Mà không chỉ là một vài chục bạc tiền điện tăng thêm ở một gia đình như kiểu tính toán đếm cua trong lỗ của EVN, đó còn là sự gia tăng đầu vào của hàng hóa dịch vụ, là gánh nặng của các doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế hết sức khó khăn.
Trong khi vẫn còn đó những câu hỏi về những khoản lỗ của đại gia ngành điện, sự trì trệ trong điều hành, tỷ lệ thất thoát điện năng cao vút so với khu vực (khoảng 10%, trong khi các nước là 5%), cùng tính kém minh bạch của các bản báo cáo tài chính…
Chẳng nói đâu xa, ngay trong thời gian gần với thời điểm khởi động thị trường phát điện cạnh tranh, đã có hiện tượng các nhà máy “đi tắt đón đầu”, chào giá cao hơn giá đang bán cho EVN.
Khả năng cả loạt công ty phát điện đồng loạt chào giá bán cao hơn giá hiện tại là hoàn toàn có thể. Trong khi đó, EVN, đơn vị nắm vai trò chủ chốt trong phân phối và sản xuất điện với các công ty phát điện thành viên, không thể đóng vai trò trung gian và độc lập, yếu tố cơ bản, để tạo ra một thị trường điện mang tính cạnh tranh thực sự.
Chẳng ai đảm bảo họ không giữ giá điện ở mức cao nào đó nhằm bù đắp cho những chi phí đầu tư kém hiệu quả bởi “quả bóng” và “cây còi”về thực chất vẫn nằm trong tay EVN.
