Trăn trở

20 năm tìm đồng đội

20 năm tìm đồng đội
TP - Anh Mai Thanh Hùng (khóm 3B, thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa - Quảng Trị) và đồng đội đã truy tập gần 1.500 mộ liệt sĩ. Nhưng lòng các anh vẫn trăn trở chẳng yên.

Trở về trong ngày vui giải phóng, gương mặt anh Hùng vẫn phảng phất nỗi buồn.

Chòm xóm ái ngại nghĩ về hội chứng chiến tranh báo đài đề cập lâu nay. Gia đình cuống cuồng thúc anh vào viện…

Gặng hỏi, người thương binh ¾ ấy mới bộc bạch: "Hoà bình, tui về với vợ con, còn đồng đội vẫn nằm rải rác khắp nơi. Hỏi làm răng mà vui được…".

Một hôm, anh hớn hở về nhà, báo với vợ, anh và các đồng đội cũ đã tập hợp thành lập đội tình nguyện tìm mộ liệt sĩ. Xác định một số tọa độ qua chỉ dẫn của những người lính từng chung chiến hào, thông báo từ dân, bản đồ kháng chiến xưa…, anh và đồng đội hăm hở xách balô cóc lên đường.

"Năm 1989, truy tập 6 mộ/điểm truy tập; Năm 1991, truy tập 273 mộ/13 điểm truy tập; Năm 2001, truy tập 128 mộ/ 20 điểm truy tập;  Tháng 1 - 8/2008, 13 mộ/5 điểm truy tập…" (trích sổ tay anh Mai Thanh Hùng).

Anh chấp nhận những chuyến đi không kể đêm ngày từ đất Việt sang núi rừng Lào.

Địa bàn tìm kiếm gắn với chiến trường xưa nhưng việc tìm mộ liệt sĩ thời bình khó như đãi cát tìm vàng.

Đôi khi biết rõ khu vực đồng đội nằm nhưng mất mấy ngày trời mới tìm thấy di hài. Nhiều trường hợp, mộ đồng đội chỉ chệch vài phân mà đội tìm kiếm mãi mới phát hiện được.

Ngay lần truy tập điểm đầu tiên (cuối năm 1989), các anh tìm thấy sáu bộ hài cốt liệt sĩ. Năm 1990, tăng thêm 99 bộ, và nay đã gần đến 1.500. Sự kiện tìm thấy hài cốt bốn đồng chí cùng tiểu đội xưa (Hồ Văn Mừng, Hồ Cu Tức, Hồ Văn Xeng, Hồ Xuân Quắc) ngã xuống tại cứ điểm Làng Vây (năm 1968), nỗi khổ vì bị phạt trâu, phạt bò khi lỡ đi qua nhà dân bản, anh nhớ từng chi tiết.

Anh kể về chuyến tìm đồng đội qua điểm cao La Vừng (Mường Noòng, Savanakhet, Lào). Tháng 3/2008, nhận tin khả năng có ba mộ liệt sĩ nằm ở khu vực này, anh cùng ba đồng đội (Nguyễn Mậu Thân, Hồ Văn Vết, Hồ Văn Từm) sang Lào.

Dân bản địa đòi gần hai triệu đồng mới dẫn đường, trong lúc, kinh phí dành cho việc tìm mộ liệt sĩ chỉ 360.000 đồng/mộ. Anh cùng đồng đội đành vét hết số tiền trong túi đưa cho người dẫn đường.

Sang hôm thứ tư, lưỡi cuốc anh vấp hòm đạn DKB (dài 2m). Mệt mỏi như tan biến. Họ dùng tay bới tìm cật lực. Bao giờ cũng thế, khi phát hiện chính xác điểm mộ, các anh luôn dùng tay bới đào.

Mất hai tiếng, đoàn tìm kiếm phát hiện không chỉ ba hài cốt như dự kiến mà có đến bảy. Sau chuyến nằm rừng, anh Thân ốm gần một tuần, còn anh Hùng mất mấy ngày mới hồi phục sức khỏe.

Một lần anh và hai đồng đội (Nguyễn Văn Hải và Nguyễn Thanh Quang) vào Hướng Lập (Hướng Hóa, Quảng Trị tìm thấy năm mộ liệt sĩ chỉ trong một ngày. Trên đường về, trời tối đen như mực, các anh gùi mấy bộ hài cốt cố dò dẫm từng bước.

Bỗng, Hồ Văn Hờn - người dẫn đường, hét lên thất thanh. Vội vã chạy lại mới hay anh Hờn sẩy chân rơi xuống vực. Dốc đá gần 15m, trơn trượt. May sao, anh Hờn ngã vào hõm nước. Anh Hùng cười: "Bọn tui làm việc nghĩa, đồng đội dưới suối vàng thương nên mới may mắn như vậy".

Trăn trở

Từ 12 đồng chí buổi đầu, giờ đây chỉ năm anh em đủ sức bám trụ. Điều anh Hùng lo lắng nhất là không tìm thấy người bước tiếp hành trình: "Đến lúc tui nằm một chỗ mà không thấy ai thay mình đem đồng đội từ núi rừng về thì nằm cũng không yên thân…".

Bên cạnh đó, kinh phí cho việc tìm mộ liệt sĩ chỉ 360.000 đồng/mộ chi trả cho mọi khoản, từ tàu xe, thuốc thang, đến dụng cụ đào bới. Nhiều khi các anh phải bỏ những đồng trợ cấp thương binh còm cõi làm việc nghĩa.

Một thành viên trong đội tâm sự: "Nhiều lúc kinh tế eo hẹp quá, mình chỉ muốn nghỉ cho khỏe. Nhưng bọn mình không thể cầm lòng khi đồng đội vẫn còn nằm đâu đó…".

Năm 2000, đội tình nguyện tìm mộ liệt sĩ các anh vinh dự được nhà nước trao tặng Huân chương Lao động Hạng Ba. Bản thân anh Hùng nhận bằng khen của Chính phủ vì đã có "thành tích trong công tác đền ơn đáp nghĩa hậu phương quân đội" và nhiều bằng khen khác.
MỚI - NÓNG
Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến (bên phải) trao Quyết định cho bà Nguyễn Vũ Bích HIền.
Thành ủy Hà Nội trao quyết định về công tác cán bộ
TPO - Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội quyết định chuẩn y bà Nguyễn Vũ Bích Hiền (SN 1975), Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Khối các trường Đại học, Cao đẳng Hà Nội, tham gia Ban Thường vụ, giữ chức vụ Phó Bí thư Đảng uỷ Khối các trường Đại học, Cao đẳng Hà Nội, nhiệm kỳ 2020 - 2025.