Mà vì sự khang trang chỉn chu trong quy hoạch, vì hàng loạt công trình kiến trúc đẹp, cảm giác như người vào khu rừng bất chợt thấy hiện ra một thiếu nữ đẹp hiện đại nhưng nền nã và hoàn toàn không... say ngủ!
Dù vẫn vậy, vẫn thanh âm quen thuộc ở đây là sự thinh vắng, là đôi khi những con đường thênh thang uốn lượn đồi dốc cho khách lạ “đi lên đi xuống” bất ngờ giành lối với cát và xanh thẫm cây rừng.
Trạm quan trắc đơn độc ngày trước bây giờ đã có lắm “bạn bè”: Bệnh viện, Trường đào tạo nghề, Đài truyền hình, Trung tâm VHTT, khu chuyên gia, hệ thống giao thông, bưu điện, cùng các công trình khác, với con số xây dựng đã lên đến cả ngàn tỷ. Hóa ra truyền hình Dung Quất không thuộc đài tỉnh mà trực thuộc BQL Khu kinh tế Dung Quất, có phóng viên hẳn hoi.
Ở đâu đó chuyện này không là gì cả, chứ đất này, với cái đài chưa tới chục con người, tầm sóng phủ đủ phục vụ hơn 2 vạn công nhân và chuyên gia trên toàn Khu kinh tế với khoảng 8 vạn dân địa phương quanh đây, thì quả là chuyện không dễ dàng, và nếu có thì chỉ có thể ở Dung Quất!
Cũng giống như bệnh viện Dung Quất, theo lời Phó giám đốc bệnh viện, bác sĩ Trần Thanh Lâm, ở đây có đủ trang bị kỹ thuật cao cấp, sắp mở khoa Quốc tế dành riêng cho chuyên gia.
Một bệnh viện thuộc BQL Khu kinh tế mà đăng ký kỹ thuật, danh sách thuốc với riêng với Bộ Y tế, lại được các bệnh viện T.Ư chỉ đạo tuyến, quả là hiếm hoi! Chúng tôi theo cái thang máy lắp kính trong suốt để lên tháp truyền hình. Trên cao nhìn xuống, cả khu kinh tế ngổn ngang, cả sóng biển ầm ĩ ngoài kia, loang loáng qua cửa kính là những mái nhà ẩn hiện, những ngả đường nhấp nhô.
Bỗng dưng thấy cái “chậm” của Vạn Tường lại hóa hay! Hôm ngồi với Trưởng BQL Khu kinh tế Dung Quất Trần Lê Trung, ông chậm rãi rằng đến năm 2030 Vạn Tường mới ra phố, nên đừng sốt ruột, nhưng không vì thế mà đủng đỉnh.
Tỉnh Quảng Ngãi và BQL đã thống nhất thuê tập đoàn tư vấn hàng đầu của Nhật Bản là Nikken Seikay, vốn đang làm tư vấn cho một số đô thị lớn tại Việt Nam đến qui hoạch lại đô thị Vạn Tường, thay cho quy hoạch cũ, đến tháng 7/2008 sẽ phê duyệt. Xong, sẽ giao cho các nhà đầu tư lớn xây dựng những chung cư cao cấp, và tất nhiên không có chuyện xẻ thịt, phân lô ra bán. Không vội vã.
Bắt tay vào làm cái gì mới, với khát vọng sẽ tạo ra dấu ấn lâu bền cho mai sau. Lướt qua mấy ngả đường Vạn Tường, hình như đã thấy được cái tầm nhìn xa của những người thực hiện. Nhà chuyên gia, bệnh viện Dung Quất được xây như những khách sạn ven biển, Trung tâm VHTT đẹp và có hẳn một rạp hát 1.000 ghế.
 |
| Bệnh viện Dung Quất tương lai sẽ là bệnh viện quốc tế |
Nếu ví Khu kinh tế Dung Quất như một cơ thể, thì nhà máy lọc dầu là trái tim, còn thành phố Vạn Tường là gương mặt. Cơ thể Dung Quất đang vạm vỡ từng ngày. Báo cáo của Ban quản lý Khu kinh tế Dung Quất về thu hút đầu tư năm 2007 đầy hào hứng thế này: “Do tác động quan trọng của dự án Nhà máy lọc dầu Dung Quất và 2 dự án đầu tư nước ngoài có quy mô lớn (gần 2,1 tỷ USD) đã có khoảng 125 doanh nghiệp đăng ký đầu tư, với tổng số vốn khoảng 7,5 tỷ USD
Các dự án quy mô lớn và quan trọng : Nhà máy lọc dầu Dung Quất 2,5 tỷ USD, Liên hiệp công nghiệp tàu thuỷ 700 triệu USD, Nhà máy luyện cán thép Tycoons 1,8 tỷ USD, Nhà máy Công nghiệp nặng Doosan – Vina 260 triệu USD, Nhà máy Nhiệt điện bằng than sạch khoảng 2.400 MW của Tập đoàn Cổ phần đầu tư Sài Gòn liên doanh với 1 tập đoàn Hoa Kỳ đăng ký khoảng 2,4 tỷ USD, Nhà máy nhựa Polypropylene 300 triệu USD, Nhà máy Ethanol liên doanh với Nhật Bản 100 triệu USD....
Đặc biệt, dòng nhà đầu tư Hàn Quốc đến Khu Kinh tế Dung Quất đăng ký đầu tư rất mạnh: Từ đầu năm 2007 đến nay (tháng 8/2007 – NV), đã có 9 doanh nghiệp Hàn Quốc đăng ký đầu tư vào lĩnh vực chế tạo thiết bị với công nghệ hiện đại, vốn đầu tư khoảng 200 triệu USD.
Dự kiến đến cuối năm 2007, tại Khu Kinh tế Dung Quất có 40 dự án hoàn thành đi vào sản xuất – kinh doanh, giá trị sản lượng công nghiệp đạt khoảng 600 tỷ đồng, giá trị dịch vụ đạt 100 tỷ đồng, hàng hóa qua cảng Dung Quất đạt trên 1 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 30 triệu USD, thu ngân sách trên địa bàn Khu Kinh tế Dung Quất ước đạt từ 550-600 tỷ đồng (6 tháng đầu năm 2007 đã đạt 350 tỷ đồng)...”.
Phải nói thẳng rằng, dưới sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, và trực tiếp là Thủ tướng Chính phủ, cộng với một cơ chế trực tiếp, cởi mở thông thoáng mới có được một Dung Quất – Vạn Tường như hôm nay. Một đô thị Vạn Tường 2.400 ha với quy hoạch rất đặc thù và bài bản trong sự hợp lý nhất quán, cùng với đô thị vệ tinh Dốc Sỏi đang dần hình thành.
Trường đào tạo nghề đã đào tạo hơn 2.000 công nhân bậc 3/7 và liên kết đào tạo vài trăm sinh viên đại học, hiện đang chuẩn bị lên cao đẳng. Rồi cả hệ thống cảng biển, các phân khu công nghiệp... Còn hàng loạt những dự án đổ vào, nói như ông Trung, là hiện đang phải chọn lựa nhà đầu tư “đáng mặt”, chứ không ráng sức mời chào bằng mọi giá như trước.
Và trước thực tế hiện nay, BQL đã phải điều chỉnh mục tiêu phấn đấu đến năm 2010 sẽ đạt tổng vốn đầu tư vào Khu kinh tế này từ 9-10 tỷ USD, chứ không còn chỉ là 6 tỷ USD như kế hoạch cũ. Chỉ một thời gian ngắn thôi, mà những con số đã “lạc hậu” nhanh đến thế !
Mấy ngày lang thang với Dung Quất, bất giác tôi phải liên tục làm những phép so sánh với những khu kinh tế toàn cát hoang trắng xoá với tủn mủn mấy công trình, nhà máy mà tôi đã từng qua.
Còn ở đây, như đận tháng 5 vừa rồi, công nghệ đóng tàu Việt Nam đã ghi một kỷ lục, khi khởi công đóng con tàu chở dầu Aframax tới 104.000 tấn- là tàu dầu có trọng tải lớn nhất trong lịch sử đóng tàu Việt Nam, dự kiến tháng 3 năm tới sẽ hạ thủy ngay tại vịnh Dung Quất, nhưng với Dung Quất bây giờ, sự kiện đó cũng... “bình thường thôi”!
Dự kiến sẽ còn có những con tàu 600.000 tấn được khai sinh ngay tại nơi này. Hay như trước mắt tôi đây là những dàn búa máy khổng lồ đang đóng vào lòng đất những cột bê tông dài vài chục thước gia cố nền móng để xây dựng Nhà máy
Công nghiệp nặng Doosan - Vina 260 triệu USD của Hàn Quốc, nhỉnh hơn cả tổng chi phí xây dựng hầm đường bộ Hải Vân... Để rồi lại phải nghĩ ngợi, phải so đo về bài toán cơ chế. Một ví dụ nhỏ bật ra khi chúng tôi “lạc” vào Phân khu Công nghiệp nhẹ Sài Gòn – Dung Quất trò chuyện với ông Phạm Minh Tuấn – Giám đốc Cty Phát triển CSHT Khu kinh tế Dung Quất, cũng chính là chủ đầu tư phân khu 100 ha này.
“Chỉ chưa đầy 2 năm đã có 19 dự án lấp 60% diện tích của phân khu, trong đó đã hoạt động 12 dự án, 5 dự án đang xây dựng. Nhờ cơ chế mới nên thời gian của nhà đầu tư rút từ 2 năm xuống còn 6 -12 tháng” - ông Tuấn nói. Hiện đang có 4.000 lao động có việc làm tại đây.
Một viễn cảnh trước mắt của Khu kinh tế Dung Quất khi bước vào năm 2015, đó là sẽ chiếm diện tích 60.000 ha, trong đó diện tích đất công nghiệp là 10.000 ha, với dân số trong bán kính 100 km là 5 triệu, trong đó tại các đô thị Dung Quất là 120.000 người; sẽ có 25 bến cảng, với trọng tải tàu tối đa từ 30 – 80.000 tấn; 300 km đường giao thông; Trường đào tạo nghề với 15.000 học sinh; bệnh viện quốc tế 300 giường (hiện nay đã có 100 giường); Đài truyền hình kỹ thuật số 50 kênh; hệ thống nhà ở cho 40.000 công nhân...
Tôi hiểu điều ông Trung không nói ra, đó là mơ ước Dung Quất sẽ trở thành Đặc khu Kinh tế - Thương mại- Du lịch với một cơ chế đặc thù, một Đặc khu đúng nghĩa đầu tiên của Việt Nam!
Dọc đường về qua Chu Lai mênh mông trắng cát, chúng tôi ghé Bãi Rạng nghỉ chân. Từ bãi biển hoang sơ này, hướng mắt nhìn ra, chợt thấy gần làm sao lừng lững những cột, những tháp của Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Dung Quất - Vạn Tường nhìn từ đây có dáng con rồng đang chồm lên đầu sóng. Hai khu kinh tế nằm kề sát sạt, nhưng giờ vẫn có vẻ như đang “xoay lưng” vào nhau, biệt lập.
Cái khoảng cách gần là vậy, sao các nhà hoạch định không tìm cách nhập chung hai “anh” khu kinh tế đơn lẻ này để ra đời một đặc khu kinh tế kỳ vĩ, mà không tỉnh nào kiện tụng kêu la, vì nó sẽ trực thuộc trung ương chẳng hạn. Dung Quất - Chu Lai sẽ thành một chiếc đầu kéo khổng lồ kéo cả đất này bỏ lại sau lưng đói nghèo muôn thuở.
Tháng 8/2007
