Kỳ 2:
Gỗ lậu trộn lẫn nhà sàn
Một cán bộ huyện Tương Dương cho hay, nhà nước đã xây dựng nhà ở cho vùng tái định cư nhưng, trước lúc ra đi, nhiều người còn tìm cách chặt phá rừng gom gỗ mang theo. Ngoài số tiền được đền bù như cây cối, hoa màu, phí di chuyển, nhà nước còn xây dựng cho nhà mới khang trang ở vùng tái định cư.
Từ bến Thượng Lưu, ngược dòng Nậm Nơn qua các xã Yên Na, Hữu Dương, Hữu Khuông, Luân Mai, Mai Sơn, rừng cây trù phú ngày nào giờ tan hoang. Nhiều bãi gỗ được tập kết bạt ngàn hai bên bến sông.
Bản Xiềng Lằm, thuộc xã Hữu Khuông là một trong những bản thuộc diện di dời về nơi ở mới nhưng, dịp này, bà con chưa chịu di chuyển, nhiều gia đình còn cố sức vào rừng tranh thủ chặt gỗ về tập kết ở làng bản.
Ông Vi Văn Viêng, lái thuyền cho biết, người ta trữ gỗ để, khi về xuôi, bán kiếm tiền. Nhiều gia đình thuê máy xẻ gỗ ra từng tấm, hoặc đục thành cột, kèo, văng kiểu mẫu nhà sàn, sau đó mới chuyển về xuôi.
 |
| Gỗ rừng đang được gom lại trước lúc ra khỏi lòng hồ |
Từ bến sông thuộc bản Xiềng Lằm đến trụ sở UBND xã Hữu Khuông, chỗ nào gỗ rừng cũng được chất đống hai bên đường đi, chưa kể nhà nhà trữ đầy dưới sàn. Riêng bản Xiềng Lằm người ta lắp luôn cả một xưởng cưa lớn ở khe Xiềng Lằm để xẻ gỗ.
Đến cả sân trường học cấp hai và trạm y tế xã, gỗ cũng được chất la liệt. Ông Lô Văn Dương, Trưởng Công an xã Hữu Khuông, băn khoăn, thời gian gần đây, có một số nậu từ ngoài vào chuyên thu mua nhà sàn và các loại gỗ. “Ngay ở cửa khe Hộc, thuộc bản Xiềng Lằm, có nậu từ một huyện khác đến làm nghề buôn bán lâm sản, rồi cho lắp luôn cả hệ thống máy cưa để xẻ gỗ”.
Để trót lọt những chuyến gỗ lậu, các nậu thường mua thêm một căn nhà sàn của dân bản, cho gỗ lậu chuyển đi kèm với gỗ nhà sàn. Cũng không ít nậu chỉ mua độc nhất nhà sàn cổ. Một nậu có tên Kiên tiết lộ, nhiều ngôi nhà sàn cổ tại lòng hồ thủy điện Bản Vẽ chỉ bán với giá ba đến năm chục triệu đồng, nhưng khi đưa về xuôi bán được ba đến năm trăm triệu đồng.
Hầu hết các bản làng dọc bờ Nậm Nơn trước lúc ra vùng tái định cư đều thi nhau bán nhà sàn cho các lái buôn với giá rẻ mạt. Ngày đêm trên dòng Nậm Nơn, bè nối bè kết nhau chở gỗ lẫn trong gỗ nhà sàn theo dòng về xuôi.
Bẫy động vật quý hiếm
 |
| Thú rừng được bán công khai |
Bao đời nay, đôi bờ Nậm Nơn nổi tiếng nhiều loài động vật quý hiếm. Vì núi rừng nơi đây còn trùng điệp, nối nhau từ hạ lưu cho đến thượng nguồn sông Nậm Nơn. Trước đây đồng bào các dân tộc Thái, Khơ Mú, Ơ Đu rất có ý thức bảo vệ các loài động vật.
Cụ Vi Văn Thi (77 tuổi), xã Hữu Dương, tâm sự, thỉnh thoảng có bẫy được con thú nào cũng chỉ mang về để cho bản làng tập trung mổ thịt uống rượu. Nhiều lúc đi làm nương, rẫy bắt gặp thú rừng như lợn, hoẵng, khỉ, nai thậm chí có cả hổ xuất hiện. Chỉ cần nổ súng kíp thì chắc chắn có thịt thú rừng ăn, nhưng không mấy ai bắn giết chúng.
Gần đây thì khác, người ta bắt đầu kéo nhau đi săn thú về bán cho các nậu kiếm tiền. Sau này, bắt được thú, người ta còn biết đưa thẳng về Vinh hoặc gom đưa ra Hà Nội, Hải Phòng.
Vì thế, khoảng mười năm trở lại đây, đi nương rẫy nhiều khi cũng phải thận trọng vì bẫy thú rừng giăng mắc khắp nơi, cụ Vi Văn Thi tu một ngụm rượu nếp đỏ rồi chặc lưỡi. Dẫm phải những chiếc bẫy theo tiếng địa phương gọi là bẫy ết hẹo, bẫy sập, bẫy răng cưa thì cực kỳ nguy hiểm.
Ngoài bẫy thú, dân khắp các bản làng ở hai bờ Nậm Nơn còn dùng súng kíp, cung tên, phóng lao để đi săn thú rừng. Không ít lần dân bản làng rủ nhau đi săn thú nhưng lại bắn nhầm phải người dẫn đến tử vong.
Dưới sông các loài cá cũng bị tận diệt không kém. Ngược dòng Nậm Nơn lưỡi câu giăng mắc khắp nơi. Anh Lương Thanh Hiển, xã Mai Sơn, cho biết, để bẫy được cá người ta giăng thả nhiều loại lưỡi câu bằng đồng và sắt nhọn hoắt. Nguy hiểm nhất là loại câu vương.
 |
| Cá lăng bán ở bến Thượng Lưu |
Hàng trăm lưỡi được mắc thành chùm và dùng dây treo trên cành cây. Bất kỳ loài cá nào đi qua chạm vào đều dính câu. Ngược dòng Nậm Nơn, thỉnh thoảng chúng tôi còn được chứng kiến người ta dùng mìn và kích điện để tận diệt cá.
Mới 8 giờ sáng, bến Thượng Lưu đã tấp nập thuyền bè qua lại. Các nậu chờ sẵn ngay ở bến Thượng Lưu để gom mua thú rừng và cá hiếm. Chợ động vật được bán một cách công khai, nào là lợn rừng, nhím, kỳ nhông, kỳ đà, chồn, gà rừng, rồi cá lăng, cá mát, cá ghé.
Chợ ma túy bên sông
Khoảng mười năm lại đây, dịch ma túy tràn về cướp đi hàng chục sinh mạng và làm cho hàng trăm người sống đôi bờ Nậm Nơn lâm vào cảnh nghiện nghập.
Trước khi thuyền qua Khe Mét, anh Liên dặn mọi người, bến sông đoạn qua Khe Mét có một chợ ma túy. Sau gần một ngày ngược dòng Nậm Nơn, trời sẩm tối, chúng tôi mới qua đoạn Khe Mét.
Bờ nam dòng Nậm Nơn đoạn Khe Mét thuộc địa phận xã Mường Lống huyện Kỳ Sơn (nơi được mệnh danh là thủ phủ cây thuốc phiện), bờ bắc là địa phận xã Mai Sơn, huyện Tương Dương.
Cách Khe Mét khoảng hai trăm mét chúng tôi thấy nhóm người tụ tập ở đây. Tiến gần tới nơi thì một vài người trong nhóm ôm túi lủi nhanh vào rừng. Có một lán trại được căng bạt.
Dưới bến sông còn có chiếc thuyền nhỏ của hai người đàn ông khác. Anh Liên đập nhẹ vào vai tôi nói khẽ “mấy tay người Mông đang trao đổi mua bán đấy.” Thấy tôi rút máy ảnh bấm, mọi người trong đoàn liền giật lại. Tay lái thuyền ngồi sau hoảng hồn: “Cất đi. Nguy hiểm lắm! Chúng có súng AK đấy”.
Bến sông đoạn qua Khe Mét chỉ là điểm giao dịch nhỏ. Bên trong Khe Mét mới là thung lũng chính của bọn buôn ma túy. Đường đi độc đạo, chỉ có dòng Khe Mét. Trên các ngọn đồi bọn chúng cử người theo dõi, được trang bị súng ống.
Nếu phát hiện công an truy quét thì bọn chúng tẩu thoát vào rừng sâu. Muốn vào thung lũng Khe Mét, từ bến sông Nậm Nơn đi bộ một chặng, sau đó gặp dốc đá dựng đứng, người đứng trên núi dùng thang dây hạ xuống thì người ngoài mới vào được.
Thiếu tá Nguyễn Tất Hùng, quyền trạm trưởng trạm biên phòng Khe Bén, thuộc Đồn Biên phòng 523, than thở: “Nhiều lần cơ quan chức năng tổ chức truy quét và nhiều lần nổ súng. Sau vài ba tuần, bọn chúng lại hoạt động trở lại và tinh vi hơn”.
Các đối tượng buôn ma túy chủ yếu là người Mông, đưa hàng từ Lào về qua Mường Lồng. Trước tập trung ở đỉnh Pù Lôm của xã Lượng Minh. Nay do bị công an truy quét mạnh, chuyển hướng sang Khe Mét.
Dọc sông Nậm Nơn, từ Khe Mét ngược lên cũng như xuôi về bến Thượng Lưu, thỉnh thoảng xuất hiện một số lán trại che bạt nylon và lá rừng còn bỏ trống. Những lán trại này hầu hết của các đối tượng trong đường dây tổ chức buôn bán chất ma túy trái phép, bọn chúng dựng lên để làm điểm giao dịch.
--------------------------
Còn nữa
Phan Sáng
