Đói nghèo, bệnh tật, hủ tục vẫn đeo đẳng. Chính quyền địa phương thường xuyên phải gùi lương thực, thực phẩm, chăn màn, thuốc men vào cấp phát cho bà con.
Cái nghèo đeo đẳng
Từ thị trấn Hoà Bình cách TP Vinh hơn 200 cây số, mất hơn nửa ngày chạy xe máy trên đường rừng lầy lội mới tới bản Phồng nằm sát biên giới Việt - Lào.
Tiếp xúc với phóng viên, ông Moong Hợi - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Tương Dương (Nghệ An), ông Vi Tân Hợi - Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương đều quả quyết đây là bản nghèo nhất xứ Nghệ và là một trong những bản làng nghèo nhất miền Trung.
Tôi không thể quên cái ngày đi vào lịch sử đối với bà con Tày Poọng ở bản Phồng cách đây ba năm, khi lần đầu tiên được nhìn thấy chiếc máy húc vào mở đường cho bà con bản làng đi ra trung tâm xã Tam Hợp.
Cả bản hôm đó không ai đi đâu, không làm việc gì mà ở nhà xem máy húc mở đường. Nhờ thế bây giờ vào bản Phồng mới có con đường đất thênh thang.
Chưa bước chân vào nhà, già làng Viêng Văn Độ đã nhận ra tôi – vị khách đến thăm ông ba năm về trước. Nhà hết gạo nhưng già làng Độ vẫn thiết đãi món cá mát đánh bắt từ khe Cạt lên nướng uống rượu.
Bữa trưa thiết khách, ngoài đĩa cá mát nướng, hai chai rượu và vò rượu cần như thế đối với người dân bản Phồng là tiệc lớn lắm rồi. Anh cán bộ huyện Đoàn đi cùng nói nhỏ với tôi như thế.
Bản Phồng hiện có khoảng 520 nhân khẩu thuộc 113 gia đình thì có đến 96 phần trăm hộ thuộc diện đói nghèo. Tôi bước vào thăm một căn nhà xiêu vẹo của gia đình ông Viêng Văn Phê. Nhà ông Phê thiếu ăn từ trước tết đến nay.
Nhìn quanh ngôi nhà chỉ thấy mấy tấm cót làm bằng nứa thay cho tường nhà che mưa, che gió đã mục nát. Cạnh nhà ông Phê là nhà ông Viêng Văn Tới, có sáu nhân khẩu, cũng hết ăn từ mấy tháng nay.
Vợ chồng thường xuyên ốm đau mà không có thuốc chữa trị, trong nhà không mấy khi có gạo để nấu cháo. Bà con dân bản chung tay góp cho nhà nắm gạo, người củ sắn đỡ đần.
Nhà kế bên của vợ chồng anh Lê Chuyên, cưới nhau được hơn hai năm nay. Trước ngày ra ở riêng, bản làng giúp đỡ dựng túp lều tuềnh toàng bằng tre nứa làm chỗ trú ngụ.
Chuyên tâm sự, vợ chồng anh rất siêng năng nhưng khí hậu ở thung lũng này khắc nghiệt nên cây trồng thường xuyên gặp phải khó khăn. Vì thế vợ chồng Chuyên cũng như bao gia đình ở đây chỉ còn biết sống nhờ vào hàng trợ cấp của nhà nước mang vào.
Đi đến đâu chúng tôi đều thấy trẻ con chạy ra ngõ xem người lạ. Anh Vi Chí Thức, Bí thư Chi đoàn bản Phồng giải thích thường mỗi khi có đoàn cán bộ huyện hay tỉnh vào, thế nào cũng có lương thực, quần áo, chăn màn, thuốc men.
Một số bà con cho biết, thường những ngày đầu mới nhận gạo trợ cấp là bà con có cơm ăn, nhưng vì tiết kiệm gạo một số gia đình đã thay cơm bằng sắn để trừ bữa.
Điều làm ai cũng thắc mắc là đồng bào đói kém quanh năm như thế nhưng chính quyền địa phương không có cách gì để giúp bà con lao động thoát nghèo.
Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương Vi Tân Hợi giải thích: “Địa hình, đất đai, khí hậu ở vùng này khắc nghiệt quá. Hơn nữa, đồng bào Tày Poọng quen sống với núi rừng từ bao đời nay, bây giờ áp dụng khoa học kỹ thuật để sản xuất bà con chưa thể nắm bắt được như những nơi khác. Nhiều lần cán bộ huyện vào hướng dẫn bà con trồng lúa, sắn, ngô, khoai nhưng năng suất vẫn không tăng lên”.
Cô giáo Lô Thị Dìn, giáo viên cắm bản tâm sự, nơi đây đã có lớp mầm non, tiểu học và THCS nhưng mỗi lớp chỉ được mấy học trò. Để vận động các em đến lớp, nhiều lúc cô giáo phải bỏ tiền túi mua sách vở cho học trò.
Hủ tục không tha
Già làng Viêng Văn Độ kể, đến tuổi lập gia đình, những ngày hội xuân, hội làng, các chàng trai có thể tâm sự với ba, bốn cô gái của bản. Cô gái nào thích thì chàng trai được mời tối đến nhà cô gái để ngủ mái hay còn gọi là ngủ thăm. Nếu được cô gái ưng thuận, chàng trai tổ chức ăn hỏi ba lần, sau đó mới tổ chức đám cưới.
Trước khi cưới, nhà trai phải chuẩn bị hai con lợn, 300 con cá mát, sáu con gà, một chiếc váy, một áo, một khăn trùm đầu, một đôi chiếu, một đôi khăn thắt lưng, hai vòng tay bằng bạc, một bình vôi, một vò rượu siêu, ba ống nứa gạo nếp và củi đuốc... Không ít chàng trai không có tiền cưới vợ phải đi ở rể ba đến năm năm, sau đó mới rước vợ về nhà mình.
Một tục lễ mà nếu ai chứng kiến cũng phải rùng mình. Khi sinh con, người mẹ Tày Poọng thường đưa con ra khe Cạt nhúng xuống nước. Người già ở đây giải thích: Để con trẻ thích nghi với môi trường sống nơi rừng thiêng nước độc, khi lớn lên có thể chống chọi với khí hậu hà khắc, thú dữ, ma thiêng, nước độc.
| "Sách Các dân tộc ít người ở Việt Nam, Sổ tay các dân tộc Việt Nam đều do Viện Dân tộc học biên soạn, xếp người Tày Poọng vào dân tộc Thổ cùng nhóm với Đan Lai- Lý Hà, cư trú tại Con Cuông và Tương Dương (Nghệ An). Sách Địa chí huyện Tương Dương |
