Theo tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật thuế GTGT sửa đổi (sẽ được đưa ra thông qua tại kỳ họp thứ 3 QH khóa XII dự kiến khai mạc vào đầu tháng 5 tới) có một số điểm đáng chú ý là: thu hẹp nhóm hàng hóa dịch vụ thuộc diện không chịu thuế GTGT từ 28 xuống còn 25; giữ nguyên 3 mức thuế suất (0%, 5% và 10%) nhưng điều chỉnh một số nhóm hàng hóa, dịch vụ từ không chịu thuế sang chịu thuế với mức thuế suất 5% hoặc 10%; một số nhóm đang chịu mức thuế suất 5% lên chịu mức thuế suất 10%... và có quy định điều kiện để được hoàn thuế GTGT đầu vào là phải thanh toán qua ngân hàng.
Báo cáo thẩm tra của UB Tài chính-Ngân sách QH đã thể hiện băn khoăn về việc quy định các hàng hóa, dịch vụ là sản phẩm nông nghiệp không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, do đó các yếu tố đầu vào của nông nghiệp chịu thuế GTGT nhưng không được khấu trừ, dẫn đến tình trạng người nông dân phải mua hàng hóa với giá cao, tăng chi phí sản xuất.
Điều đó tác động đến thu nhập của nông dân, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của nông sản, đến việc kiểm soát lạm phát trong điều kiện giá nông sản chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa tính chỉ số lạm phát. Có một số ý kiến trong UB này đề nghị đưa hàng hóa, dịch vụ là đầu vào cho sản phẩm nông nghiệp (đang chịu thuế suất 5%) vào diện không chịu thuế hoặc chịu thuế suất 0%.
Chủ nhiệm UB Tài chính-Ngân sách QH Phùng Quốc Hiển cho rằng: “Nông sản của nông dân làm ra chịu thuế suất 0%, trong khi nguyên liệu đầu vào là phân bón, thuốc trừ sâu, cây, con giống…thì có chịu thuế suất 5%, và nông dân không được khấu trừ thuế đầu vào nên nông dân rất thiệt thòi. Bởi thế, Ban soạn thảo phải hết sức cân nhắc đến lợi ích của nông dân”.
Đồng tình với quan điểm này, Chủ nhiệm UB Pháp luật QH Nguyễn Văn Thuận bức xúc: “Tôi rất băn khoăn khi nông sản nông dân làm ra thuộc diện không chịu thuế GTGT như thế họ không được khấu trừ thuế đầu vào đối với phân bón, thuốc trừ sâu, cây con giống… Người nông dân thiệt thòi quá. Mà tôi đã hỏi thì được biết lý do các hộ nông dân không được hoàn thuế GTGT đầu vào chỉ bởi họ không có sổ sách hạch toán, kế toán!”.
Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh thừa nhận: “Đúng là cho đến giờ phút này chúng tôi cũng chưa nghiên cứu ra cách gì để thực hiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào cho người nông dân sản xuất ra nông sản”.
Phó Chủ tịch QH Tòng Thị Phóng thì tỏ ra lo ngại việc chuyển một số nhóm hàng hóa, dịch vụ hiện đang chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5% sang chịu thuế suất 10% có thể sẽ tác động tâm lý khiến hàng hóa sẽ tăng giá thêm gây khó khăn thêm cho đời sống nhân dân trong bối cảnh “bão” giá và chúng ta đang nỗ lực kiềm chế lạm phát hiện nay. “Tôi không hiểu người dân sẽ nghĩ gì khi QH đưa ra bàn để thông qua luật thuế GTGT vào tháng 5 tới?”-Bà Phóng nói.
Về lo ngại này, Bộ trưởng Vũ Văn Ninh cho biết, trong bối cảnh rất nhạy cảm về giá cả và lạm phát hiện nay, việc lựa chọn các hàng hóa, dịch vụ đưa sang chịu thuế suất 10% đã được rà soát đi rà soát lại rất kỹ, và có số lượng rất ít. “Việc một số nhóm hàng hóa, dịch vụ từ chịu thuế 5% sang chịu thuế suất 10% sẽ là con số rất hãn hữu, chỉ sản phẩm nào hiện nay có hiệu quả, được thị trường chấp nhận. Còn hầu hết những sản phẩm liên quan đến đời sống người dân và tất cả các sản phẩm là đầu vào của sản xuất nông nghiệp vẫn duy trì ở mức thuế suất 5% chứ chưa đưa vào nhóm chịu thuế suất 10%”-Ông Ninh khẳng định.
Để chống gian lận trong việc hoàn thuế GTGT gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước, dự thảo Luật sửa đổi bổ sung quy định về điều kiện để được hoàn thuế là “phải thanh toán qua ngân hàng”.
Đa số các ý kiến cho rằng quy định này là cần thiết, tuy nhiên lại đề nghị lùi thời điểm áp dụng lại 1 năm so với thời điểm Luật có hiệu lực (dự kiến là 1/1/2009) vì thực tế hiện nay thanh toán qua ngân hàng còn chậm trễ, chưa thuận tiện đặc biệt là đối với hoạt động mua bán diễn ra tại vùng sâu, vùng xa; nếu áp dụng ngay thì rất dễ gây khó khăn cho doanh nghiệp.
“Hoàn thuế tức là lấy tiền của nhà nước thì phải có điều kiện, và điều kiện đó là thanh toán qua ngân hàng. Chính việc thanh toán qua ngân hàng cũng là điều kiện căn bản để hạn chế và loại trừ được sự gian lận. Nó cũng phù hợp với chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của chúng ta”- Bộ trưởng Vũ Văn Ninh nói.
