“Cục không có quyền tiếp xúc, càng không có quyền bác bản thảo”
Mấy ngày qua, Công ty TNHH Văn hóa và Sáng tạo Trí Việt tức First News chủ động thông tin đến báo giới về sự long đong của cuốn sách Gạc Ma- vòng tròn bất tử: Hai năm, đề nghị liên kết xuất bản với hơn chục đơn vị nhưng không nơi nào cấp phép, còn Cục Xuất bản, In và Phát hành cũng không quyết cấp đề tài xuất bản.
Trí Việt phát biểu “khó hiểu” về sự long đong này còn trong dư luận có sự đồn đoán về tính “nhạy cảm” của đề tài khiến sách khó ra đời.
Cuộc làm việc sáng 15/3, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Chu Văn Hòa khẳng định, không hề nhận được chỉ đạo nào ngăn trở việc xuất bản cuốn sách. Còn Cục, theo luật, không can thiệp vào quá trình làm việc giữa đối tác liên kết và nhà xuất bản (NXB). Có nghĩa là không hề có chuyện gây khó mà trái lại. Bởi quyết định in hay không in một cuốn sách là quyền của giám đốc NXB.
Thực chất, Cục Xuất bản, In và Phát hành có chức năng gì? Việc đầu tiên, đó là: Xác nhận đăng ký xuất bản cho các NXB. Tức là, trước khi xuất bản, NXB phải gửi Cục đơn đăng ký, nêu tên xuất bản phẩm, tóm tắt nội dung. Sau đó đến công đoạn NXB in và nộp lưu chiểu thì ai cũng biết.
Hai năm nay, Gạc Ma- vòng tròn bất tử vẫn ở công đoạn đăng ký xuất bản. Ông Hòa: “Trí Việt nói đã đưa 13 NXB nhưng căn cứ vào dấu vết ở Cục thì chỉ 4 “nhà” đã đăng ký ở đây: Công an Nhân dân, Thông tấn, Thanh niên, Văn học”.
Cụ thể: NXB Công an Nhân dân đăng ký năm ngoái nhưng rút lại. NXB Thông tấn đăng ký dưới tên Gạc Ma trong trái tim Việt Nam nhưng không có thông tin về đối tác liên kết, Cục yêu cầu bổ sung, sau không thấy đăng ký lại. Với NXB Thanh niên, Cục đã xác nhận đăng ký. “Anh Phước (Giám đốc Trí Việt) điện thoại cho tôi nói Thanh niên cũng không làm được. Tôi không có quyền bắt nhà nào làm gì nhưng thấy cuốn sách đề tài tốt nên gửi công văn cho Trí Việt đề nghị chuyển sang NXB Quân đội Nhân dân, nơi phù hợp nhất để in cuốn này”- ông Hòa cho biết.
Mắc ở đâu?
Theo ông Hòa, Gạc Ma-Vòng tròn bất tử là cuốn sách tập hợp một số bài báo, còn đưa tư liệu xác đáng thì phải hai cuốn này: Chủ quyền biển đảo là thiêng liêng và bất khả xâm phạm - Hải chiến Gạc Ma Trường Sa năm 1988 - NXB Văn học, 2014; và cuốn Chủ quyền biển đảo là thiêng liêng và bất khả xâm phạm - Đi qua Gạc Ma đến đảo Sinh Tồn- NXB Thanh niên, 2014.
Trí Việt thông tin: Các NXB từ chối, nơi thì vì cơ quan chủ quản không đồng ý, nơi thì không phù hợp chức năng (do đã được Cục khuyến cáo)... Hôm nay, ông Hòa kiến giải về lý do khiến bản thảo này ách tắc: Một là một số NXB không đúng chức năng nhiệm vụ ghi trong giấy phép. Hai là chất lượng. Bởi đề tài hay chưa chắc tác phẩm hay, loạt bài báo hay chưa chắc góp thành cuốn sách hay. Lý do thứ ba có thể là kinh tế. Làm một cuốn sách phải lập hội đồng thẩm định thì chi phí khác so với cuốn không cần hội đồng. Và lý do cuối cùng theo ông Hòa, có thể là vì quan hệ giữa các NXB và đơn vị liên kết đó, có thuận lợi không, tin tưởng lẫn nhau không.
Bộ quốc phòng không làm thì ai làm đây
Trước câu hỏi của phóng viên Tiền Phong về việc Trí Việt cũng như Thiếu tướng Lê Mã Lương - chủ biên cuốn sách cho rằng “không hội đồng nào thay thế được nhân chứng”, ông Hòa đáp: “Tác phẩm kiểu như Gạc Ma- Vòng tròn bất tử in thành sách truyền lại cho nghìn đời sau buộc phải chính xác không sai một chữ, để phục vụ lịch sử, phục vụ văn hóa, phục vụ việc đấu tranh đòi chủ quyền. Đề tài càng hay càng nóng bỏng càng phải cẩn thận không nên nóng vội. Tất nhiên cẩn thận đến mức hỏng việc là không được”.
Ông Hòa nói: Có người cho rằng, Bộ Quốc phòng không thẩm định được. Thế thì ai thẩm định đây? Bộ Quốc phòng có Viện nghiên cứu Lịch sử Quân sự, Tổng cục Chính trị, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, ban Tuyên huấn, phòng Tuyên huấn của các quân khu quân đoàn, ban Tuyên huấn của các binh chủng... Đó là một hệ thống mà chỉ trong một tiếng đồng hồ có thể xác minh nhân thân các liệt sĩ có chính xác không, ngày giờ của trận chiến thế nào, kinh độ vĩ độ ra sao...
Còn việc Thiếu tướng Lê Mã Lương bình luận “không hội đồng thẩm định nào thay thế được nhân chứng”, ông Hòa nhận xét: đúng nhưng chưa đủ. “Thế nào là nhân chứng? Nhân chứng là người chiến đấu đúng không? Người đó có nói được chính xác tọa độ vĩ độ và những sự kiện khác cùng lúc xảy ra không? Những chữ nghĩa này in ra là để lại ngàn đời.Vấn đề này rất hệ trọng. Chúng ta phải chuẩn bị tài liệu, chứng lý chắc chắn, giá trị, mới phục vụ được việc đòi chủ quyền về sau”.
Chốt lại, ông Chu Văn Hòa thông tin: Mới nhất, Cục vừa xác nhận đăng ký xuất bản Gạc Ma- vòng tròn bất tử cho NXB Văn học hôm 14/3. Và “Cuốn sách này nếu nội dung tốt thì nó phải được ra đời. Nếu nhé. Vì tôi đã đọc đâu. Tôi cũng sẽ tìm hiểu phía các NXB xem tâm tư, cái khó của họ là gì để cùng giải quyết. Bàn bạc đây là bàn chung cho những cuốn tiếp theo, để tránh bị ngâm, tránh hiểu lầm”.
“Tôi không yên tâm về bản quyền”
Về lý do đã đăng ký xuất bản Gạc Ma-Vòng tròn bất tử rồi lại rút, đại tá nhà văn Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc, Tổng biên tập NXB Công an Nhân dân giải thích: “Cuốn sách tập hợp các bài viết trên mạng không rõ nguồn, rất nhiều bài của mạng nước ngoài, chứ nếu báo chính thống chúng tôi đã dễ kiểm chứng hơn, dễ xác định bản quyền”.
Còn ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ nêu lý do từ chối Gạc Ma-Vòng tròn bất tử trên báo và FB cá nhân, đó là chất lượng bản thảo rất yếu. Phóng viên nói với ông Nguyễn Hồng Thái và Chu Văn Hòa: “Có thể so với thời điểm gửi NXB Trẻ (2014) và Công an Nhân dân (2015), nay bản thảo đã được chỉnh sửa nâng cấp hơn?”, hai ông đáp “cũng có thể”. Tuy nhiên, ông Thái đồng tình với Cục rằng rất nên lập hội đồng thẩm định để việc xuất bản cuốn sách được chặt chẽ hơn.
