Phidel Castro cũng nhắc đến một minh triết khác của xứ châu Mỹ Latinh hao hao phương Đông rằng, điều đáng kể của một đời người là trồng một cái cây, đẻ một đứa con và viết một cuốn sách! Nghĩ cho rốt ráo, cái câu ấy nó khiếp lắm bởi cơ man bao nhiêu là thông điệp lẫn những dạy răn.
Tôi chỉ đề cập đến một ngữ nghĩa hẹp. Cái cây cụ thể những là tắm tưới chăm bẵm kỳ cho ra hoa đậu quả, hoặc đơn giản góp một tán lá một bóng mát cho đời thôi cũng là công lênh lắm lắm.
Đứa con sanh ra, Tạo Hóa không bắt nó tiên thiên bất túc lành lặn cũng đã là may; nhưng may hơn, khó hơn là những công lao, ngoài nuôi nấng ra là dạy răn! Những gia đình lẫn xã hội chung tay xúm công vào mà chăm bẵm để cho ra phần người nhiều hơn phần con là một kỳ khu.
Còn nếu có theo đòi việc viết lách chữ nghĩa, công trình thuộc lãnh vực chất xám ấy, nếu đọc kỹ, ngó ra tinh những chữ là chữ bởi không làm cho người khác giật mình như cụ Đỗ Phủ nhắc ngữ bất kinh nhân tử bất hưu (tạm hiểu sách vở mà không khiến người khác giật mình bởi lòng người thói đời, vì cái lẽ nhân văn thì người viết khi chết cũng khó lòng nhắm được mắt).
Ấy, tôi đang lẩn thẩn đến đâu rồi nhỉ? À, về cái cây. Đợt đi Pháp gần đây, chiều ấy tôi cứ loay hoay mãi ở một khu vườn tại ngoại ô Paris. Cái khu vườn mà tôi hoay hoay tiêu đứt non một buổi chiều thu nước Pháp ấy ở ngoại ô Ba Lê, thuộc quận Montreuil.
Đây là thành phố hiếm hoi trên đất Pháp do cánh tả cầm quyền trong rất nhiều năm. Ông Thị trưởng Montreuil là đảng viên Cộng sản. Đi dưới cây, lẩn thẩn mà nghiệm ra điều hơi là lạ là nước Pháp đông chật các sắc màu chính trị, những phe đảng lẫn trường phái này khác của một môi trường chính trị khác biệt nhưng bao giờ và thời điểm nào cũng có một khoảng không gian cụ thể lẫn trừu tượng ấm áp dành riêng cho người Việt mình?
Tôi đã đến khu vườn thấm đẫm thịnh tình của gia đình ông Ôbrac dành riêng cho Bác Hồ hơn một tháng để Người làm việc lẫn thư giãn trong thời gian làm quốc khách của nước Pháp năm 1946. Cữ tháng Giêng hằng năm nhớ về Hiệp định Ba Lê 1973 lại nhớ thêm ơn nghĩa của những người bạn Pháp đã dành cho phái đoàn Việt Nam suốt 5 năm trời diễn ra cuộc hội đàm Paris.
Những địa danh mãi là thương mến lẫn ân tình như số 19 Trung tâm Hội nghị Quốc tế Kléber. Nhà số 8 General Leclerc, vốn là Trường Đảng cao cấp Maurice Thorez thuộc thị trấn Choisy le Roi, nơi đoàn Chính phủ Việt Nam ở và làm việc từ 1968 – 1973 ...
Sau bao nhiêu đổi thay tao loạn, may mắn thay, những khoảng riêng ấm áp như người nhà ấy, khi nào, bao giờ những người bạn Pháp cũng dành cho những người bạn Việt.
Tha thẩn trong chiều thu vàng ở công viên Montreuil, tôi đang đi tìm cây sồi mà Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu trồng mùa hè năm 2000. Dễ chi tầm được cái cây trong bạt ngàn cây của khoảng vườn xanh mênh mông này? Nhưng may mắn, những người bạn Montreuil chu đáo đã dựng dưới gốc một tấm biển, người trồng, ngày trồng cùng tên cây 22 - 5 - 2000. Tilleul a Grandes Feuilles. Lê Khả Phiêu TBT ĐCSVN.
Mới non tám năm, thứ thụ mộc xứ Âu này cũng nhổng nhanh, nhớn nhao chả kém chi loài thụ mộc xứ nhiệt đới. Sồi Âu châu na ná như thứ tứ thiết lim, gụ, sến, táu bên mình. Chả phải ngẫu nhiên những người bạn Montreuil lại chọn cho Tổng Bí thư loài thụ mộc có hơi hướng trường tồn vĩnh cửu ấy để mà trồng?
Cái buổi chiều tháng 5 năm 2000, ông Thị trưởng trao cho Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu cây sồi này mới chỉ gần ngang ngực, vậy mà chiều thu nay nó đã chớm có tán. Tôi cũng vừa kịp giơ máy lên khi cái xe nôi của một thiếu phụ đang chậm chạp lướt qua và dừng dưới tàn cây sồi .
Lát sau người bạn Pháp đã kéo tôi khỏi gốc sồi ấy rồi chỉ cho một tán cây cao khoảng hơn hai mét trổ ra một sắc vàng đỏ. Hỏi ra mới biết ấy là giống phong. Cũng thuộc thứ cây phổ biến tại Pháp và Âu châu nói chung. Phong lại cũng được liệt vô hạng thụ mộc tứ thiết.
Cây phong đã trổ tán và màu lá tiết ra sắc vàng đỏ đúng vào cái tiết muôn thuở thu châu Âu ấy chính là cây phong mà Chủ tịch nước Trần Đức Lương trồng tại khu vườn này trong chuyến thăm Pháp tháng 10 năm 2002.
Dưới gốc cũng có một tấm biển xanh chữ trắng 31-10-2002. Chêne des mairais quercus Pallustris. Trần Đức Lương. Chủ tịch NCHXHCNVN.
 |
| Cây phong do Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương trồng tại khu vườn này trong chuyến thăm Pháp tháng 10 năm 2002. |
Cái ngày công viên thành phố đây có một bức tượng Bác Hồ bán thân ngoài trời duy nhất do những người bạn Montreuil thực hiện là một ngày hội có diễn văn lẫn biểu diễn văn nghệ của những người bạn Pháp, Việt.
Không lâu sau thời điểm ấy non một tháng, bên bức tượng có một cây sồi non ngó hẵng còn bấy bớt nhưng đã báo hiệu cho sự sung sức lực lưỡng sau này.
Đó là cây sồi mà Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh hạ thổ xuống khu vườn Montreuil vào dạo thăm Pháp tháng 6 năm 2005. Nền xanh dưới gốc nổi rõ dòng chữ trắng 7-6-2005. Chêne Pyramidal. Nông Đức Mạnh TBT ĐCSVN.
 |
| Cây sồi mà Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh hạ thổ xuống khu vườn Montreuil vào dạo thăm Pháp tháng 6 năm 2005. |
Tôi không có thời gian để luẩn quẩn thêm bên cây sồi non ấy mà phải vội nhảo chân sang khu không gian Hồ Chí Minh đặt trong công viên Montreuil. Bên khoảng đất trống (sát khu Bảo tàng đồng thời cũng là không gian Hồ Chí Minh do những người bạn Pháp di dời nội thất căn gác ở số 9 ngõ hẻm Compoint về.
Đây cũng là nơi trưng bày nhiều hiện vật về Chủ tịch Hồ Chí Minh thời gian ở Pháp) có một cây phong non vừa tầm chớm đầu người nhớn, không biết được đánh ở đâu về được chằng buộc cẩn thận.
Người ta đang dỡ cây ra để chuẩn bị cho việc lát nữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hạ cây phong xuống khoảng đất trống kia. Đứng một lát với ông chủ khu vườn, chính xác hơn là vị Giám đốc công viên Montreuil, ông hồ hởi cho hay như vậy là có 4 nguyên thủ Việt Nam trồng cây ở công viên này. Và tương lai có lẽ không chỉ dừng lại ở 4 cây ấy...
Thú vị khi biết thêm, vị trí trồng cây của những nguyên thủ ấy là do chính ông sắp đặt sao cho hài hòa với cảnh quan lẫn hợp lý hệ thống thực vật của công viên chứ không muốn trồng ở đâu thì trồng! Nghe vậy tôi mới nghĩ ra là tại sao cây của 4 vị lại không cùng một lối một khu như thế? Chợt nghĩ nếu bên ta thì chắc khá dễ tính trong việc bố trí lẫn sắp hàng một dãy cho tiện!
...Ngó động thái cẩn trọng của Thủ tướng khi nâng chiếc bình tưới lên để hướng làn nước chia đều cho cành lẫn lá cùng gốc, tôi biết ngày mai ở Matignon và Saint- Honoré của Palais L’Elysée sẽ diễn ra cuộc gặp và làm việc với Tổng thống và Thủ tướng Pháp.
Chợt nhớ những vị Lê Khả Phiêu, Trần Đức Lương cùng Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, trước thời điểm gặp gỡ và làm việc với những người đứng đầu nước Pháp đều có động thái, cùng nghĩa cử tới thăm Tòa Thị chính Montreuil và trồng cây ở công viên này!
Lợi ích lẫn thông điệp của việc trồng cây thì đã hẳn! Nhưng hình như trong không gian gần gụi ấm áp này, các nhà lãnh đạo Việt Nam có điều kiện để tiếp thêm sức mạnh mà chiêm nghiệm mà nghiền ngẫm thêm trọng trách của quốc gia giao phó trong cương vị, trong sứ mệnh của một sứ giả hòa bình hữu nghị?q
Cuối năm Hợi
