Chấm dứt khai thác khoáng sản theo kiểu vơ vét

Khai thác quặng thường gây ô nhiễm môi trường
Khai thác quặng thường gây ô nhiễm môi trường
TP - “Luật phải xác định rõ vai trò nhà nước về quản lý tài nguyên, Bộ TN&MT phải là người chịu trách nhiệm chính trước Chính phủ” - Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật Nguyễn Văn Thuận phát biểu trong thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Luật Khoáng sản (KS), chiều qua 23-7.
Khai thác quặng thường gây ô nhiễm môi trường
Khai thác quặng thường gây ô nhiễm môi trường . Ảnh: HP

Theo ông Thuận, về chiến lược khai thác KS, cần phải bỏ quy định cho xuất khẩu KS thô. Cả chục năm nay chúng ta cho xuất thô rồi, nhưng các quốc gia thì đang tìm cách mua vào để cất trữ. Ngay như dầu khí, sau khi hoàn thành Nhà máy lọc dầu Dung Quất ta đã phải tính đến khả năng nhập dầu thô. Chính vì vậy, từ nay về sau phải dừng, không cho xuất thô nữa, kể cả bô-xít và dầu khí.

“Chúng ta phải có trách nhiệm với đất nước, tận thu hết thì thế hệ sau không còn tài nguyên nữa”- Ông Thuận đề nghị.

Phó Chủ nhiệm UBKHCN&MT, ông Nghiêm Vũ Khải cho biết, hiện nay có những đánh giá cho rằng chúng ta đang khai thác KS theo kiểu vơ vét. Các DN vì lợi nhuận, không quan tâm đến các vấn đề xã hội, môi trường, chưa hướng đến chế biến sâu.

“Bộ TNMT phải là cơ quan chịu trách nhiệm duy nhất trong qui hoạch, cấp phép điều tra thăm dò, khai thác. Còn các bộ khác như Xây dựng, Công thương chỉ có vai trò phối hợp”- Ông Khải nói.

Siết chặt chuyển nhượng

Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu lo ngại, nếu không có những quy định chặt chẽ, không xóa bỏ xin-cho, sẽ khó chọn được nhà đầu tư đủ năng lực và tình trạng mua đi bán lại vẫn xảy ra. Đấu giá là cần thiết, nhưng cần có qui định cụ thể để khả thi. Vấn đề chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác KS còn nhiều ý kiến, nhưng nếu cấm sẽ không thực tế.

“Có thể cho chuyển nhượng, nhưng phải có điều kiện - phải là dự án đã qua đấu giá và có đầu tư nhất định như đã làm đường vào khai thác, đền bù cho dân…”- Ông Lưu nói.

Chủ nhiệm Ủy ban VHGDTNTN&NĐ Đào Trọng Thi cho rằng, DN thường quan tâm đến lợi nhuận chuyển nhượng, ít quan tâm đến năng lực của nhà thầu mới. Thực tế, có DN đem bán quyền khai thác cho nhà thầu không có năng lực, gây hậu quả rất nguy hiểm. Nên quy định nhà thầu trả lại quyền khai thác, thăm dò cho nhà nước.

Trưởng Ban Dân nguyện Trần Thế Vượng đề nghị dứt khoát không cho chuyển nhượng, không làm được thì nhà nước phải thu hồi, giao lại cho người khác. “Đúng như anh Thi nói, người nhận chuyển nhượng không đủ năng lực sẽ lại bán tiếp.

Trường hợp vẫn cho chuyển nhượng thì phải quy định, anh chỉ được chuyển nhượng cho ai. Nếu không, sẽ hình thành lớp người chuyên đi chạy dự án rồi bán lại. Không riêng gì tài nguyên, nhiều lĩnh vực cũng như vậy, bởi chúng ta “bật đèn xanh” cho chuyển nhượng” - Ông Vượng thẳng thắn.

“Cũng như trong xây dựng, đấu thầu rồi sang nhượng, hậu quả là công trình chất lượng rất kém. Phải quy định điều kiện chặt chẽ, cơ chế giám sát đối với việc sang nhượng, để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực trong cơ quan nhà nước, tình trạng DN là sân sau của Bộ”- Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước nói.

Đề nghị thu thuế môi trường đối với thuốc lá

Thảo luận Luật thuế bảo vệ môi trường (BVMT), Chủ nhiệm UB TC-NS Phùng Quốc Hiển cho biết: Thuế BVMT thu vào sản phẩm, hàng hóa khi sử dụng gây tác động xấu đến môi trường. Nguyên tắc áp dụng là người nào sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm thì phải chịu thuế.

Mục đích của việc áp thuế là thể hiện định hướng, điều tiết của Nhà nước nhằm hạn chế sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm và tạo nguồn thu bù đắp chi phí BVMT. Dự thảo qui định 5 nhóm đối tượng chịu thuế là: Xăng, dầu, than, dung dịch HCFC, túi nhựa xốp và thuốc bảo vệ thực vật thuộc nhóm hạn chế sử dụng.

Đa số ý kiến tán thành 5 loại đối tượng chịu thuế qui định trong dự luật, nhưng đề nghị cần quy định mở để có thể bổ sung đối tượng gây ô nhiễm phải chịu thuế khi cần.

Chủ nhiệm Ủy ban QP-AN Lê Quang Bình cho rằng thuốc lá rất gây ô nhiễm cho con người và môi trường, cần đưa vào đối tượng chịu thuế. Ông Phùng Quốc Hiển cho biết, nhiều ĐBQH cũng đề nghị đưa thuốc lá, thuốc diệt cỏ vào đối tượng chịu thuế, nhưng cũng cần cân nhắc cụ thể.

Có ý kiến băn khoăn việc đánh thuế với thuốc bảo vệ thực vật, thuốc lá sẽ gây khó khăn cho nông dân.

MỚI - NÓNG